In beeld:

Deze videofilm werd in 2018 in Katako-Kombe opgenomen. De auteur is Paul Vandenberghe die als verpleegkundige, samen met dokter Herman Burvenich, voor een oftalmologische missie in KK verbleef. Hierbij ligt het accent op deze missie, maar in de film krijgt u, via interviews en beelden, ook interessante informatie over het ziekenhuis, de lokale context en het impact van ontwikkelingshulp.

Toestand vooraf:

• – geen staatshulp, geen hulp van ngo’s
• – één dokter voor 110.000 inwoners
• – geen vervoermiddelen
• – geen vaccinatie, nagenoeg geen medicatie
• – geen vorming
• – hospitaal en 17 gezondheidscentra zonder middelen
• – zeer hoge kindersterfte door: geboortecomplicaties, ondervoeding, diarree, luchtwegeninfecties, malaria
• – zeer hoge moedersterfte door: geen opvolging van de zwangerschap, bevallingen zonder professioneel toezicht, geen keizersnede mogelijk

De eerste jaren (2002-2005):

• steun van de Belgische Ontwikkelings-samenwerking
• samenwerking met ngo Protestantse Solidariteit
• 2004: start steun van de Jan Steyaert Stichting
• 2004: aansluiting van Maria Middelares bij het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis van Memisa
• aanwerving tweede dokter
• basisopleiding verpleegkundigen
• uitbouw vaccinatie
• basismedicatie beschikbaar stellen
• minimaal labo
• vervoermiddelen
• rehabilitatie operatiekwartier en moederhuis
• bouw gezondheidscentra en administratief gebouw voor de gezondheidszone

De overgangsjaren (2006-2007):

• overname van het project door ngo Memisa
• aanwerving derde dokter
• verdere uitbouw basisgezondheidszorg
• bouwwerken ZH en gezondheidscentra
• uitrusting ZH en gezondheidscentra
• 4×4
• start project gratis bevallen in het ZH

De consolidatiejaren (2008-2010):

• vierde dokter
• consolidatie basisgezondheidszorg
• uitbouw specifieke diensten in het ZH
• samenwerking met Artsen zonder Vakantie
• missies medewerkers Maria Middelares –  Sint-Jozef

Verdere professionalisering (2011-2019):

• samenwerking met Memisa, MSH-Prosani, USAID, Unicef, WGO, SANRU, TLMI (malaria, tuberculose, AIDS, ondervoeding…), ASF, Energie Assistance, Division Provincialede la   Santé du Sankuru
• oftalmologische missies (OORL; Light for the World)
• intensieve vormingen door: Artsen zonder Vakantie (chirurgie, gynaecologie, labo, anesthesie, pediatrie),  Congolese vroedvrouw en verpleger pediatrie, experts in gynaecologische fistelchirurgie
• sponsoring studies toekomstige elektricien en klusjesman en laborante
• missies Ziekenhuis voor Ziekenhuis (Maria Middelares Gent)

COVID PERIODE (2020-2022)

• geen missies vanuit België in 2020-21
• de lokale partner werkt autonoom zonder majeure problemen en krijgt verder steun
• vervoer en vaccinatie komen in het gedrang
• geen lokale uitbraak van COVID maar wel epidemie van mazelen
• aanwerving van een chirurg en uitbreiding van het doktersbestand
• 2021 maanden durende : nationale staking van het verzorgend en administratief personeel
• hervatting van de missies in april 2022: evaluatie en atelier van Memisa met voorstelling van het vijfjarenplan 2022-26

2023

Afwerking en inhuldiging van een nieuwe postoperatieve afdeling.

Herstarten van de missies van Artsen Zonder Vakantie: pediatrie, hygiëne, spoed en technische bijstand.

Herstarten van de Ziekenhuis voor Ziekenhuis missies.

Evaluatiemissie van Memisa met een expert in santé publique.

Start van de bouw van het CS Lotola.

Met fondsen van de Provincie Oost-Vlaanderen beveiliging van drie waterbronnen in dorpen.

Eerste indruk in 2003

Begin mei 2003, 07 uur ’s morgens.  We zijn in de Sankurustreek, in Oostelijk Kasaï, nagenoeg  het geografisch centrum van de Democratische Republiek Congo.  Vannacht heeft het hevig geregend, zoals gebruikelijk op het einde van het regenseizoen.  Van bij het ochtendgloren weerklinkt het rumoer van een ganse bevolking in activiteit.  Hier, dicht bij de evenaar, zonder elektrische stroom, leeft men noodgedwongen 12 tot 13 uur per dag, van zonsopgang tot zonsondergang,. Ook wij zullen deze leefregel respecteren.  Wij hebben heel wat te doen vooraleer de avond zich inzet.  De ploeg die mij vandaag zal vergezellen bestaat uit de dokter van de gezondheidszone van Katako Kombe (waar we een gezondheidsproject hebben opgestart in 2002),een verpleger belast met de supervisie van de zone, zuster Jeanne van de BDOM (Bureau des Oeuvres Médicales, onze lokale partner) en André en Adolphe, de bestuurders van de motoren, welke ons zullen vervoeren naar de gezondheidscentra die wij gaan evalueren.  De wegen door de savanne en het tropisch woud zijn moeilijk berijdbaar, maar onze chauffeurs zijn ervaren en voorzichtig, en gaan behoedzaam om met de voertuigen, welke zij ook onderhouden. Daags voordien had ik de wens uitgedrukt het gezondheidscentrum Tete Ngomba te bezoeken, op 75 km van Katako Kombe, ons startpunt.  Deze keuze werd bepaald door de informatie dat dit gedeelte van de gezondheidszone, dichtbij de Lomamirivier, gedurende maanden was geteisterd door gewapende benden uit de Maniema.  Nog maar pas had de lokale bevolking deze bendes definitief kunnen terugdringen, ten koste van heel wat mensenlevens.  Deze gebeurtenissen passen volledig in hetgeen de Sankuru de laatste 7 jaar heeft beleefd : onveiligheid, bezetting en doortocht van verscheidene legers, plunderingen, verkrachtingen, arbitraire gevangennemingen en executies, verplaatsingen van mensen, wegversperringen, de afsluiting van de havens langs de rivieren, de stopzetting van alle economische activiteit (op de exploitatie van het diamant in het voordeel van de bezetter na).  Zo lang heeft de tijd hier stil gestaan, zonder andere verwachtingen dan een onzekere toekomst. En toch, op het ogenblik van mijn bezoek,  was er weer wat hoop, nu de verschillende rebellenfracties en het centraal gezag beslist hadden de vijandigheden te stoppen, de economische wegen opnieuw vrij te maken en het land te herenigen. Het gezondheidscentrum Tete-Ngomba was de laatste maanden onbereikbaar voor de verantwoordelijken van de gezondheidszone. Ik wilde niet alleen de situatie ter plaatse evalueren, doch ook de boodschap overbrengen dat wij er ook voor hen waren en dat dit bezoek een terugkeer naar de normaliteit symboliseerde. Onderweg bezoeken we nog twee andere gezondheidscentra, Dingele en Shinga. Zoals overal zijn we dankbaar ontvangen door het verplegend personeel, de gezondheidscomités, maar, wat veel belangrijker is, door enthousiaste en gemotiveerde mensen. Ter gelegenheid van deze evaluatie heb ik kunnen vaststellen in welke mate onze lokale partners kwaliteitsvol werk hadden verricht sinds het begin van het project in augustus 2002. Toen werd ook het eerste basismateriaal geleverd voor het hospitaal en de gezondheidscentra, evenals drie moto’s, onmisbare instrumenten voor de efficiënte organisatie van supervisies en vormingen. Deze verplaatsingen laten mij ook toe, van op de moto, het dagelijkse leven te observeren en vooral de extreme miserie vast te stellen: de bevolking in lompen gekleed, naakte kinderen, lege scholen omdat de ouders geen middelen hebben om de onderwijzers te vergoeden , de totale afwezigheid van verkoopspunten, een basisproduct als zout verkocht tegen woekerprijzen, enzovoort. Een leven in autarkie, zonder basisontwikkeling. Een Afrikaans spreekwoord zegt dat de nacht het zwartst is juist vóór het ochtendgloren. Nu de vrede terugkomt, de legers zich terugtrekken, de economische wegen worden heropend, een gezondheidsproject buitengewoon vlot gestart is, kan men hopen dat het begin van een nieuw tijdperk is begonnen in Katako Kombe, na de zwartste periode van haar geschiedenis. Yves Kluyskens Mei 2003