In 2018 werd met financiële steun van de provincie Oost-Vlaanderen gestart met een “motor-ambulance project” in de gezondheidszone Katako-Kombe.
Dit project beoogt het vervoer van urgenties en van patiënten die zich moeilijk kunnen verplaatsen vanuit de gezondheidscentra en dorpen naar het ziekenhuis. Hiervoor worden motoren omgevormd tot een voertuig dat een zieke persoon min of meer comfortabel kan vervoeren. Heel dikwijls begeleidt een tweede persoon de zieke omdat het in Congo de gewoonte is dat minstens één familielid van een gehospitaliseerde patiënt op de campus van het ziekenhuis verblijft om voor hem/haar te koken en bepaalde zorgen toe te dienen (wassen, kleden..).
Het project wordt lokaal beheerd en opgevolgd door een comité met vertegenwoordigers van de de lokale civiele maatschappij en enkele gezondheidswerkers.
Voor de levering van de eerste motor in maart 2019 had het comité gezorgd dat eenvoudig materiaal (schoppen, houwelen, kruiwagens..) een aantal wegen (pistes) hersteld waren door jongeren, die hiervoor een kleine bijdrage krijgen; deze enthousiaste jongeren blijven sindsdien regelmatig de “points chauds” (vooral stroken met putten door de erosie in het regenseizoen) onderhouden, zodat de motoren niet moeten omrijden of teveel vertragen.
Ik was zelf getuige in april 2019 van de eerste patiënt die werd aangevoerd; heel snel kwamen anderen aan.
Met steun van de provincie Oost-Vlaanderen werd een tweede motor-ambulance aangekocht in 2020. Dat was ook nodig gezien het snel groeiend succes en de uitgebreide oppervlakte van de gezondheidszone (meer dan een vierde van België). Dank zij de tweede motor kon het gebied waar patiënten konden afgehaald worden verder uitgebreid worden; voordien reed de motor uit tot 60 km van het ziekenhuis, waarmee ongeveer twee derde van de bevolking toegang had tot deze dienst; nu bereiken de motoren nagenoeg alle gezondheidscentra (“centres de santé”).
Drie centres de santé beschikken over beperkte hospitalisatiemogelijkheden, een kleine materniteit en hebben toegang tot meer diagnostische middelen en behandelingen zoals transfusies. Zo nodig kunnen bepaalde patiënten ook naar deze centra vervoerd worden in noodsituaties.
Bepaalde centres de santé hebben gsm bereik. In de andere wordt een radioverbinding (“radiophonie) geïnstalleerd waarmee kan gecommuniceerd worden met het ziekenhuis om een motor uit te sturen. Deze installaties kunnen uiteraard ook gebruikt voor andere nuttige activiteiten zoals de vraag naar advies van de dokters in het ziekenhuis, de aanvraag van vaccins en medicamenten, het doorgeven van statistische gegevens enz.
Een deel van de kosten wordt door de bevolking zelf gedragen. Hiervoor betaalt iedereen die op consultatie gaat naar een centre de santé een kleine bijdrage die naar een solidariteitsfonds gaat, waarmee uitgaven zoals premies voor de chauffeurs, en het onderhoud en de aankoop van brandstof voor de motoren worden gedekt.
Tijdens het tweede trimester van 2020 zag men nagenoeg een verdubbeling van het aantal gebruikers van de dienst nadat de tweede motor in gebruik werd genomen: er werden van april tot juni 183 patiënten vervoerd naar het ziekenhuis, waaronder talrijke urgenties. Zo konden een aantal vrouwen, die tijdens hun bevalling in centres de santé acute problemen ondervonden, van ernstige complicaties of zelfs overlijden gespaard worden. Het is duidelijk dat zowel de kindersterfte als de moedersterfte gedaald zijn dankzij het project.
Er wordt een nieuwe aanvraag ingediend bij de provincie Oost-Vlaanderen om de steun aan het project te verlengen na 2020.
Yves Kluyskens