In februari had na vier jaar opnieuw een missie Ziekenhuis voor Ziekenhuis plaats naar Katako-Kombe. Het ziekenhuis Maria-Middelares werd vertegenwoordigd door Koen Derijckere, hoofdapotheker, Kristin Neutjens, kinesiste, Nathalie Pielaat, vroedvrouw en Yves Kluyskens, cardioloog en bezieler van dit jumelageproject ism Memisa sinds 2005.

We brachten de eerste dag door in Kinshasa waar we kennis maakten met het heel professionele team van Memisa en van Artsen Zonder Vakantie en werden ontvangen op de Belgische ambassade door dokter Eric Vanbeveren verantwoordelijk voor medische aspecten van de Belgische ontwikkelingssamenwerking in Congo.

De missie verliep heel vlot. De voorbereiding, het transport, de opvang door Memisa in Kinshasa en de organisatie ter plaatse verliepen perfect volgens schema, de ploeggest was optimaal. We konden met volle teugen genieten van de uitbundige ontvangst van de bevolking en het zorgpersoneel ter plaatse, zowel in het hospitaal als in de gezondheidscentra, (centres de santé), en in de scholen en de dorpen die we bezochten. We werden ook door de lokale autoriteiten hartelijk verwelkomd.

De missie liet elk van ons toe de hospitalisatiediensten te observeren die hen konden aanbelangen: de apotheek, de dienst kinesitherapie, het moederhuis, maar ook de logistiek, de hygiëne en het financieel beheer van het ziekenhuis.

Aan de hand van ppt-presentaties stelden de lokale partners de werking van de gezondheidszone en het ziekenhuis voor, waarna elk van ons toelichting gaf over Maria Middelares.

We kregen een ruime rondleiding van het ziekenhuis waarbij wij kennis maakten met de dokters en het gezondheidspersoneel en de verschillende diensten bezochten. Heel wat gebouwen zijn gebouwd, de stroomtoevoer via zonne energie gegarandeerd en medisch en rollend materiaal aangekocht dankzij giften van talrijke donoren uit onze contreien, en niet in het minst van Maria Middelares.

We volgden een stafvergadering van de dokters en de diensthoofden verpleegkundigen die het ziekenhuis driemaal per week organiseert om de moeilijke gevallen te bespreken, en stelden vast dat het om open en ernstige discussies gaat, waar elk de kans krijgt zijn mening te geven. Dit draagt ongetwijfeld bij tot een betere aanpak en opvolging van de patiënten.

Ook de belangrijke impact van een dertigtal missies van Artsen Zonder Vakantie, (waarvan meer dan twintig chirurgische missies olv dokter Herman Devriendt) op de capaciteiten van de lokale artsen en verpleegkundigen was duidelijk merkbaar. De dienst oftalmologie, volledig ingericht door dokter Herman Burvenich, gaf blijk van een belangrijke activiteit. Niet te verwonderen dat het ziekenhuis het label kreeg van “demonstratieziekenhuis” vanwege het Congolese ministerie van Volksgezondheid.

We konden kennis maken met de lokale cultuur tijden onze rondzwermingen in het gebied en ter gelegenheid van een theatervoorstelling door de lokale theatergroep van het ziekenhuis, die regelmatig stukken opvoert over gezondheidsthema’s in de omliggende dorpen.

Het motor-ambulanceproject, geïnitieerd met middelen van de provincie Oost-Vlaanderen, werd herhaaldelijk vermeld als een project dat talrijke levens redt dankzij het snelle transport van urgenties naar het ziekehuis (vooral kinderen en zwangere vrouwen). Dit project wordt beheerd door de Société Civile de Katako-Kombe, die     -onbezolgdigd- de bevolking van de regio vertegenwoordigt; dit project wordt grotendeels gefinancierd door het inzamelen van een kleine solidaire bijdrage van elke persoon die zich in de centres de santé voor behandeling aanbiedt. Eén van ons nam deel aan een samenkomst van deze werkgroep en kon vaststellen hoe democratisch deze verliep. Een nieuw project voor 2023 gesteund door de provincie Oost-Vlaanderen werd besproken, met name de beveiliging van drie waterbronnen in de streek.

Kortom, het was een heel geslaagde missie en elk van ons keerde terug met een gevoel dat de samenwerking tussen beide ziekenhuizen in belangrijke mate bijdraagt tot de ontwikkeling van “gezondheidszorg met een ziel” in de regio Katako-Kombe.

We  zijn Memisa dankbaar voor de perfecte logistieke steun en de deskundige voorbereiding.

Yves Kluyskens

In november 2022 werd een nieuwe postoperatieve afdeling geopend op de campus van het ziekenhuis in Katako-Kombe.

De bouw werd in belangrijke mate gesponsord door het zusterziekenhuis Maria Middelares Gent, in het bijzonder door de dokters.

Dit gebouw past in het kader van de verdere uitbouw van de dienst heelkunde sinds een volledig opgeleide chirurg, dokter Pius Wonga, sinds eind 2019 full time werkt in het ziekenhuis.

Er werd dit jaar ook een professioneel anesthesietoestel gekocht gezien in 2023 een gediplomeerde verpleegkundige anesthesist de dienst komt verstevigen.

Yves Kluyskens

Voor het ziekenhuis Maria Middelares (Gent) kwam het gezondheidsproject in Katako-Kombe (Congo) deze maand bijzonder in de kijker.

Op 8 september vierde het Hartcentrum zijn 30e verjaardag met de huidige en vroegere medewerkers. Het project in Congo, waarvan dokter Yves Kluyskens, ex-medewrker van het team als cardioloog, de bezieler is, werd herhaaldelijk belicht tijdens de feestelijke viering, kreeg vanwege het volledige team financiële steun en werd in een gemeenschappellijk schilderij vereeuwigd (zie foto).

Op 10 september, na drie jaar, ging de zestiende editie van de bbq tvv het project opnieuw door, en voor de eerste keer op de campus van Maria Middelares.

Talrijke personeelsleden namen deel aan de voorbereiding en zorgden voor het vlotte verloop van het evenement. Meer dan 500 deelnemers schoven aan tafel. Het mooie weer gaf nog een welkome schittering aan het sfeervolle gebeuren. De opbrengst gaat integraal naar het project.

“Met iets minder dan de helft van de opbrengst van de verkoop van het Katako-dagboek (info: klik hier: https://www.riks.be/Katako-Kombe/dagboeken-flyer-info.htm) én van de schilderijententoonstelling (klik hier: https://www.riks.be/Katako-Kombe/schilderijententoonstelling.html) is een meer dan noodzakelijk gebouw gebouwd voor de technische dienst van het ziekenhuis te Katako-Kombe. Tot recent hokte de technische dienst in een zeer klein lokaaltje van het administratief gebouw. De nieuwe technische dienst heeft een oppervlakte van 8 × 5 meter met annex een overdekte garagewerkplaats van 5 × 5 meter.

Bekijk de hier de aanbouw van de nieuwe technische dienst. https://www.riks.be/Katako-Kombe/werkplaats 202021.htm.

Met het resterende bedrag zal vermoedelijk enkele noodzakelijke instrumenten aangekocht worden voor het operatiekwartier.

Langs deze weg wil ik iedereen danken die hiertoe bijgedragen heeft door de aankoop van het Katako-dagboek en/of één of meerdere schilderijtjes.

Ik hou jullie op de hoogte.

Groeten,

Rik.”

Recent verbleef ik twee weken in Katako-Kombe. Na drie jaar afwezigheid was het tijd om de resultaten te evalueren van het voorbije vijfjarenprogramma van Memisa en Artsen Zonder Vakantie en om het nieuwe programma 2022-26 ter plaatse voor te stellen. Ik was begeleid de verantwoordelijke bij Memisa in België voor de opvolging van het project, Virginia Napoli, en de medische coördinator van Memisa in Congo, dokter Jean-Clovis Kalobu.

Het werd een zeer grondige en professionele evaluatie. De conclusie van dokter Kalobu, die sinds lang de 25 analoge projecten opvolgt voor Memisa, was dat het ziekenhuis goed functioneerde en tot de allerbeste behoort; de evaluatoren waren onder de indruk van het niveau van het personeel, van de infrastructuur en van het beleid. Artsen Zonder Grenzen, die ter plaatse was omwille van een mazelenepidemie in de streek, was lovend over de organisatie van het ziekenhuis en het opleidingsniveau van het personeel van de kinderafdeling.

Dit is het resultaat van twintig jaar ononderbroken steun, talrijke opleidingen, missies van Artsen Zonder Vakantie, een strikte financiële opvolging, een langetermijn visie en de inzet en het enthousiasme van de lokale partners. De Belgische Ontwikkelingssamenwerking, de jumelage tussen Maria Middelares Gent en het ziekenhuis van Katako-Kombe, de steun van de Provincie Oost-Vlaanderen, van stichtingen, service clubs en van zovele trouwe private donoren hebben dit mogelijk gemaakt. Deze steun blijft nodig willen wij het project verder uitbouwen. Prioritair dit jaar, naast de klassieke thema’s, zijn de bouw van een postoperatieve afdeling, het aanboren van drinkbaar water en een vervanging van de batterijen van het systeem op zonne energie van het ziekenhuis.

Het beheer van de gezondheidszone Katako-Kombe bleek de laatste jaren minder goed te scoren dan voordien. Hierbij ligt de hoofdoorzaak bij de lokale politici die een aantal van onze beste medewerkers hebben gemuteerd en vervangen door professioneel zwakkere personen; we zullen pogen via sensibilisering hieraan iets te veranderen. Het ziekenhuis heeft van dergelijke problemen veel minder last omdat het meer autonoom kan beslissen over aanwervingen en het beleid.

Het grootste probleem tijdens de missie was de erbarmelijke toestand van de wegen, quasi onbruikbaar omwille van de erosie door hevige regens; de verplaatsingen hebben ons veel tijd en energie gekost. De aanhoudende stortregens passen bij de klimaatverandering waarvan ook Afrika het slachtoffer is. Ik hoor de laatste jaren de lokale boeren toenemend klagen over de teloorgang van het stabiele patroon van afwisselende regen- en droge seizoenen, dat nu hun planning en oogsten overhoop gooit.

Yves Kluyskens

Het einde van 2021 is in zicht. Voor velen was het opnieuw een moeilijk jaar, met nog veel onzekerheden naar de nabije toekomst toe.

Congo bleef andermaal grotendeels gespaard van de grootste ellende van de coronacrisis, vooral diep in het binnenland zoals de provincie Sankuru waar Katako-Kombe gelegen is, en waar, voor zover we kunnen achterhalen, geen enkel geval geregistreerd werd en wellicht is deze informatie juist. De vaccinatie verloopt in Congo heel langzaam, zelfs in de grootsteden o.m. omwille van allerhande complottheorieën. In Katako Kombe, en meer specifiek in het ziekenhuis, houdt men zich wel aan hygiënische maatregelen, die ook worden gedeeld met de gezondheidscentra en hoe dan ook als preventie voor andere aandoeningen nuttig kunnen zijn. Hiervoor werden vormingen gegeven en materiaal opgestuurd door Artsen Zonder Vakantie.

De regio had in 2020 te kampen met lokale politieke instabiliteit, maar in 2021 was het op dat vlak rustig.

De geplande activiteiten liepen grotendeels volgens plan door, ook omdat het binnenlands vervoer opnieuw normaal verliep, mits het stricte testen van al wie het vliegtuig opstapte om naar de regio te vliegen.

Er zijn ter plaatse degelijk opgeleide lokale gezondheidswerkers en administratief personeel die het ziekenhuis en de gezondheidszone goed beheren. De komst van een volwaardige chirurg, Pius Wonga, eind 2019 betekende een echte boost voor het ziekenhuis, dat meer en meer patiënten uit afgelegen regio’s aantrekt. Hij kon het ganse jaar beroep doen op een verpleegkundige die wij uitgestuurd hadden gedurende vier jaar om een opleiding in anaesthesie te volgen in Bukavu; intussen heeft hij een lokale verpleger opgeleid en kon terugkeren naar zijn opleidingsplaats om nog gedurende twee jaar een licentie te doen.  Twee dokters verlieten het ziekenhuis de laatste twee jaren en werden vervangen door jonge enthousiaste collega’s die o.m. de taal van de regio kennen. Dokter Marie-Hélène Ndjeka, medisch directeur van het ziekenhuis, vertrok eind van het jaar om een opleiding in Santé Publique te volgen aan de Universiteit van Kinshasa; na één jaar komt ze terug en we verwachten dat zij met de verworven kennis nog beter het ziekenhuis zal kunnen leiden.

Het werk in het ziekenhuis en de gezondheidscentra werd in het derde trimester grondig verstoord door een wekenlange staking van het zorgpersoneel in heel Congo die de lage, of voor velen zelfs onbestaande, staatslonen aanklaagden; spijtig genoeg bracht hun actie tot nu toe weinig verandering teweeg.

Met de middelen die ons ter beschikking werden gesteld werd meer onder geïnvesteerd in gespecialiseerd chirurgisch materiaal en in een beademingstoestel. Verschillende gezondheidscentra werden grondig gerehabiliteerd en er werden toiletten en douches gebouwd op de ziekenhuiscampus. Er werd een motor aangekocht voor de evaluatie van de gezondheidscentra. Het motor-ambulance project werd dankzij de aanschaffing van een tweede motor verder uitgebreid. De bevallingen en keizerssnedes werden verder gesubsidieerd om de zwangere vrouwen toe te laten in veilige omstandigheden en nagenoeg gratis te bevallen, de hospitalisatie van kinderen van te arme ouders werd opgevangen door een fonds enz. Monitoren, zuurstofconcentratoren en  medicatie werden aangekocht door Artsen Zonder Vakantie.

Onze jaarlijkse bbq diende voor de tweede maal op rij afgelast te worden. Maar we hebben gelukkig kunnen rekenen op heel veel solidariteit vanwege onze trouwe sympathisanten die onze oproep hebben beantwoord om toch het project financieel te steunen. Rik Neirynck, ex-ergotherapeut in Sint Jozef Gentbrugge, het partnerziekenhuis van Maria Middelares, en die acht maal op missie ging naar Katako Kombe zorgde met de verkoop van zijn geïllustreerd dagboek en van schilderijen van Willem Hoet, geschilderd op basis van foto’s die ter plaatse genomen waren tijdens onze missies, voor een flinke som geld, waarmee o.m. een  nieuw lokaal met garage voor de technische dienst wordt gebouwd. Ook dit jaar kleedde de barista koffiebar opnieuw het atrium van AZ Maria Middelares aan en er werden in het cafetaria ludieke koffiekopjes verkocht tvv het project.

Ook van de provincie Oost-Vlaanderen kregen wij een substantiële bijdrage. De Belgische Ontwikkelingssamenwerking heeft zopas haar steun verlengd aan het project voor een nieuwe termijn van vijf jaar.

Deze middelen, en niet in het minst de giften van zovelen, zullen ons waarschijnlijk toelaten de geplande activiteiten voor 2022 te kunnen verwezenlijken. Hieronder zijn drie belangrijke initiatieven voorzien, met name de bouw van een keuken voor de families (die voor het eten van de opgenomen patiënten moeten zorgen), de bouw van een nieuwe postoperatieve afdeling met aanpalende sanitaire bloc en de boring naar drinkbaar water voor het ziekenhuis.

Wij danken Memisa die het project professioneel beheert en opvolgt vanuit hun zetels in België en in Congo. Ook Artsen Zonder Vakantie, die dit jaar Congolese ploegen uitstuurde voor missies pediatrie, spoed en onderhoud van medisch materiaal.

Het zusterziekenhuis Maria Middelares Gent stuurde andermaal materiaal op en verleende een substantiële financiële hulp. Er werd in dat ziekenhuis verder gewerkt aan een geboortelijst project; dit laat toekomstige ouders toe aan familie en vrienden die een geschenk willen geven, voor te stellen (een deel) te schenken aan het moederhuisproject, waarvan hogerop sprake is. En bij te dragen tot een daling van de maternele complicaties en serfte.

We hopen dat in 2022 een inleefmissie zal kunnen doorgan met gezondheidswerkers van het Maria Middelares; van eerdere missies weten we dat zij na hun ervaringen ter plaatse de beste ambassadeurs zijn van het project.

Wie een gift wil doen op het project kan storten op

Memisa Katako-Kombe BE79 8805 6167 7133  met vermelding 910/8000/00021. Er volgt een fiscaal attest.

Wie geen fiscaal attest nodig heeft kan ook storten op

Jan Steyaert Stichting

BE 12 8900 1462 4092

referentie : Katako Kombe

Mede namens de Werkgroep Katako-Kombe wens ik jullie allen een rustig en veilig eindejaar en een hoopvol en solidair 2022 toe.

Yves Kluyskens

YAYO!

Willem Hoet – geschilderde impressies in Katako-Kombe (DRCongo).

Tentoonstelling in de Pastorie‘ te Munte (Merelbeke)

23-24 en 30-31 oktober, 6-7 en 13-14 november 2021 -open van 13.30 u. tot 17.30 u.

Tijdens de week op aanvraag – inkom gratis

De tentoonstelling is ten voordele van het ziekenhuisproject te Katako-Kombe.

Organisatie: Rik Neirynck & Willem Hoet.

Het ruraal ziekenhuis van Katako-Kombe bevindt zich centraal in de DRCongo in een extreem afgelegen en moeilijk bereikbare streek. De armoede is er schrijnend, de nood aan degelijke gezondheidszorg is zeer hoog.

Van 2008 tot en met 2016 was Rik Neirynck samen met o.a. Dr. Yves Kluyskens ongeveer elk jaar in Katako-Kombe waar hij de verantwoordelijkheid op zich nam om allerhande vooral technische problemen op te lossen (zie hieronder de info: ‘Leergierige bijdrage: dagboek’).

Hij nam duizenden foto’s van de werkzaamheden, van de zeer mooie omgeving en ook van medewerkers in het ziekenhuis en inwoners van Katako-Kombe.

Willem Hoet is een kunstschilder die gekend is voor zijn schilderijtjes van vooral karakterkoppen maar ook van geschilderde impressies van landschappen tijdens dagelijkse wandelingen. Zijn schilderijtjes zijn niet echt groot: 19,5 × 19,5 cm.

Rik Neirynck en Willem Hoet leerden mekaar kennen in het Bottelaarse cafeetje ’t Ketske. Dat gaat zo als je af en toe eens op café gaat: je leert mensen kennen.

Toen Rik vertellend over Katako-Kombe zich liet ontvallen dat, mocht hij in staat zijn te schilderen, een aantal van zijn Katako-foto’s van lokale karakterkoppen zeker meer dan geschikt zijn als inspiratie voor kunstige schilderijtjes repliceerde Willem: “Dat kan ik wel doen!”

Ondertussen zijn de karakterkoppen geschilderd, ook enkele landschappen een dorpsgezichten.

De schilderijtjes met het voor Willem typische formaat worden tentoongesteld in ‘de Pastorie’ te Munte (Merelbeke).

Wij hebben de beslissing genomen onze jaarlijkse BBQ op de eerste zondag van september noodgedwongen te annuleren tgv  de onzekerheid over de evolutie coronapandemie en de praktische problemen m.b.t. het respect van de afstandsregels, vooral bij ongunstige weersomstandigheden.

We hebben een aantal alternatieven voorgesteld op de website www.katako-kombe.be om het verlies aan inkomsten te pogen te compenseren. Wij hopen over enkele maanden een ander event te kunnen inplannen. Originele voorstellen zijn steeds welkom.

Het is ook een geschikt moment om een aantal activiteiten op te sommen die we hebben kunnen verwezenlijken dank zij de giften die we het laatste jaar ontvingen. Ongeveer één derde van het jaarlijks budget komt van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking, de rest van diverse giften waaronder heel wat private giften van individuele personen die blijven geloven in het project dat in samenwerking met de ngo’s Memisa en Artsen Zonder Vakantie en onze lokale partners verder wordt uitgebouwd in Katako-Kombe.

Vooreerst is er de recurrerende steun aan activiteiten in het kader van een betaalbare en goed uitgebouwde basisgezondheidszorg, zoals de zorg voor moeder en kind, de consultaties in de centres de santé en het ziekenhuis, de behandeling van de meest voorkomende infectieziekten (malaria, diarree, luchtwegeninfecties, aids, tuberculose..), de klassieke operaties, basismedicatie voor het ziekenhuis en de gezondheidscentra, vervoermiddelen om de centres de santé op te volgen en om urgente gevallen naar het ziekenhuis te vervoeren.

Daarnaast werden de laatste twaalf maanden drie gezondheidscentra en een aantal gebouwen van het ziekenhuis gerehabiliteerd, aanvullende toiletten voor het groeiend aantal patiënten gebouwd en de communicatiemiddelen verbeterd.

In juli ging een missie pediatrie door van Artsen Zonder Vakantie met een verpleegkundige en een dokter verbonden aan de Universiteit van Kinshasa (Unikin); Belgische vrijwilligers worden omwille van  corona voorlopig niet uitgezonden. De missie verliep vlekkeloos. Een missie spoed is nog voorzien in augustus-september van dit jaar.

Yves Kluyskens

We zijn halfweg 2021 en het is dus tijd even achteruit en vooruit te kijken.

Sinds de komst van dokter Pius Wonga als volwaardige chirurg eind 2020 in het ziekenhuis van Katako-Kombe kent de instelling een boost van patiënten uit de brede regio om zich te laten opereren, dikwijls van aandoeningen die elders de lokale dokters niet aankunnen of niet aandurven.  Dit lag volledig in de lijn van onze verwachtingen, reden waarom wij voorzien hadden in 2021 voor het ziekenhuis vooral te investeren in de dienst heelkunde: uitbouw van de postoperatieve hospitalisatie, chirurgisch instrumentarium voor meer gespecialiseerde ingrepen (orthopedie, basisneurochirurgie..), verlengde opleiding van een verpleegkundige anesthesist, verdere uitbouw van de spoedopname.

Intussen hervatte Artsen Zonder Vakantie de activiteiten op gebied van capaciteitsversterking van de lokale gezondheidswerkers, met een missie pediatrie in juni; een missie spoed volgt later dit jaar. Hiervoor worden momenteel Congolese ploegen ingeschakeld; Belgische vrijwilligers worden voorlopig niet uitgezonden in het kader van de internationale coronamaatregelen.

In de mededeling van april werd vermeld dat twee van onze dokters naar Kinshasa waren vertrokken. Na selectie door collega’s, ook van buiten het ziekenhuis, zijn beiden intussen vervangen door dokters met enkele jaren ervaring.

Normaal gezien gaat elk jaar op de eerste zondag van september onze bbq door ten voordele van het project. In 2020 ging het evenement noodgedwongen niet door. Voor dit jaar hebben we nog geen definitieve beslissing kunnen nemen. In 2018 en 2019 hadden we ruim 600 deelnemers, maar konden genieten van zeer mooi weer zodat heel veel mensen spontaan buiten de tenten verbleven en konden eten. Indien we dit jaar minder goede weersomstandigheden zouden hebben is het mogelijk dat de opgelegde maatregelen, in het bijzonder de distanciëring, niet kunnen gerespecteerd worden. Daarom houden we nog even de boot af tot we met zekerheid weten of het evenement al dan niet kan doorgaan. Wij houden jullie op de hoogte.

Yves Kluyskens

We kregen zopas de jaarrapporten van 2020 van het hospitaal en van de gezondheidszone Katako-Kombe. Deze bevatten heel veel interessante informatie, onder meer over het impact van de coronapandemie op de activiteiten.

Er zijn aanwijzingen dat de epidemie deze sterk geïsoleerde regio niet bereikte. Dit is wel moeilijk te bewijzen omdat er geen testen beschikbaar zijn, maar er kwamen geen patiënten met acute ademnood of met reuk-of smaakverlies. Desondanks geraakte de bevolking in paniek bij het nieuws dat er een dodelijke epidemie aan de gang was in de hoofdstad et in de grootsteden in het Oosten van Congo. Dat tovenarij in het spel was werd wijd verspreid en complottheorieën doken gretig op. In een eerste reactie was er een toeloop van mensen naar de gezondheidscentra (Centres de santé) en vooral naar het ziekenhuis met de meest uiteenlopende klachten, die ze toeschreven aan Covid-19. Zoals gemeld in ons bericht van maart 2020 hebben we toen, ism met Memisa en Artsen Zonder Vakantie, zeer snel middelen ter beschikking gesteld om preventieve acties te ondernemen en voorbereid te zijn op een eventuele lokale doorbraak. Er werden in ijltempo opleidingen gegeven aan de gezondheidswerkers over de te nemen distanciëringsregels en hygiënische maatregelen, er werden mondmaskers vervaardigd door lokale naaisters en de bevolking werd objectief geïnformeerd en gesensibiliseerd via lokale radio’s en via een voorstelling van de theatergroep van het ziekenhuis. Er werd erover gewaakt dat het hospitaal en de centres de santé beschikten over ontsmettingsmiddelen en voldoende antibiotica; het ziekenhuis beschikt over de mogelijkheid om aan drie patiënten zuurstof toe te dienen.

Het vervoer was de grootste struikelblok voor een aantal routine activiteiten, die door het stilleggen van het vliegverkeer door de overheid gedurende enkele maanden in het gedrang kwamen. Bepaalde vaccins kwamen niet meer toe, stocks van essentiële medicijnen en van brandstof geraakten leeg, wisselstukken ontbraken. Dit komt ook tot uiting in bepaalde statistieken: de vaccinatiecijfers, die steeds heel hoog liggen, liepen tijdelijk terug, het aantal raadplegingen stagneerde omdat onder meer de medicatie tegen malaria, de meest voorkomende reden om te consulteren, tijdelijk niet beschikbaar was. Enkele motoren, die nodig zijn om de centres de santé te bevoorraden en te evalueren, geraakten in panne door gebrek aan wisselstukken; gelukkig bleven de motor-ambulances rijden om urgenties te vervoeren naar het ziekenhuis en liepen hierdoor bijv. het aantal keizersneden niet terug. Na enkele maanden kwam de bevoorrading opnieuw op gang en konden alle activiteiten opnieuw normaal verlopen.

Alle buitenlandse missies werden afgelast: twee missies van Artsen Zonder Vakantie (pediatrie en spoed), een oftalmologische missie, een missie Ziekenhuis voor Ziekenhuis (ism Maria Middelares Gent), een evaluatiemissie van Memisa.

Desondanks bleef het ziekenhuis bijzonder goed presteren. Mede “dank zij” de vrees voor Corona nam het aantal consultaties sterk toe, wat ook een impact had op andere diensten zoals het labo, de echografie, de radiologie en zelfs op het aantal hospitalisaties voor aandoeningen die gedetecteerd werden bij de consultaties. Veel patiënten kwamen van ver buiten de gezondheidszone omwille van de toenemende reputatie van het ziekenhuis; de bevolking lijkt meer en meer vertrouwen te hebben in het ziekenhuis van Katako-Kombe dat stilaan de (terechte) reputatie heeft te beschikken over een goede directie, competente en dynamische dokters, beter gevormd personeel dan elders, behoorlijk wat materiaal, een constante stroomvoorziening via zonnepanelen beschikt en daarenboven een degelijke kwaliteit kan garanderen tegen een lage prijs. Het uiteindelijke financiële bilan overtrof de verwachtingen. Dit is uiteraard hoopgevend voor de toekomst, temeer daar het ziekenhuis sinds recent beschikt  over een volwaardige chirurg en een goed opgeleide verpleger anesthesist. Wat niet wegneemt dat er nog veel werk is aan de winkel om de toestand te verbeteren.

Spijtig genoeg hebben twee jonge dokters, na enkele jaren werk, het ziekenhuis verlaten. Interne brain drain is een goed gekend fenomeen in afgelegen gebieden waar men snel kan bijleren maar waar het leven moeilijk is, vooral voor de partner en de kinderen. Men laat de kans niet liggen als men, mede dank zij de opgedane ervaring, naar een grootstad kan verhuizen, een specialistische opleiding kan volgen of voor een internationale organisatie kan werken. Intussen lopen vier jonge dokters, die de lokale taal en cultuur kennen, stage in het ziekenhuis en is het de bedoeling hiervan twee te selecteren om de afwezigen te vervangen.

Yves Kluyskens