Op 1 september vond de jaarlijkse bbq plaats ten voordele van het gezondheidsproject Katako-Kombe. Zoals de vorige jaren ging deze door op de campus van het ziekenhuis Maria Middelares Gent. Het evenement kende andermaal een groot succes: het aaantal inschrijvingen liep boven 400, het goede weer was eens temeer van de partij, de sfeer was gezellig en de maaltijd was kwalitatief uitstekend.

Het  dagthema was de intensieve samenwerking tussen de ngo’s Memisa en Artsen Zonder Vakantie in Katako-Kombe. De eerste ngo werkt hoofdzakelijk op de uitbouw van basisgezondheids org en heeft een samenwerkingsakkoord (jumelage)met Maria Middalres, het tweede is gericht op capaciteitsversterking van het medisch, verpleegkundig en technisch personeel. Beide zijn actief in Katako-Kombe sinds 2008.

Dokter Nele Vangheluwe (spoedarts in het fusieziekenhuis St Vincentius Deinze) gaf een stevige en emotionle getuigenis over haar recente missie spoed voor Artsen Zonder Vakantie in Katako-Kombe, waarbij zij de nadruk legde op de bijzonder sterke motivatie en leergierigheid van het zorgpersoneel en de zin van aanvullende missies op dat domein. Zij vertrekt er trouwens in oktober voor een tweede missie.

De opbrengst van de bbq gaat integraal naar de bouw van een nieuwe spoedopname in Katako-Kombe, dat gezien de sterke toevloed van patiënten dringend aan vernieuwing toe is.

Zonder de inzet van een vijftigtal vrijwilligers en de financiële en logistieke steun, ook op gebied van communicatie, zonder de taartenbakkers en de donoren van geschenken voor de tombola te vergeten, was dit feestelijk gebeuren niet mogelijk. Nogmaals onze oprechte dank hiervoor, ook vanwege onze partners in Congo.

Het organiserend comité van de bbq.

Sikkelcelanemie (ofwel drepanocytose)  is de meest voorkomende genetische aandoening in de DR Congo. Men schat dat er jaarlijks tot 50.000 kinderen met sikkelcelziekte geboren worden. De helft van deze kinderen zal de leeftijd van 5 jaar niet halen [1]. In Katako Kombe, in de provincie Sankuru, investeert Memisa in screening om de oorzaak te achterhalen en om patiënten te ondersteunen in het leren omgaan met deze ziekte.

Sikkelcelanemie veroorzaakt vervorming van rode bloedcellen

Sikkelcelanemie is een genetische aandoening die een vervorming van de rode bloedcellen veroorzaakt. De normale vorm van een rode bloedcel is rond, maar aangetast door de ziekte worden ze sikkelvormig. Deze vervorming van de bloedcellen veroorzaakt verstopping van de kleine bloedvaten. Hierdoor kunnen bloedproppen gevormd worden.

Deze ziekte beïnvloedt de levenskwaliteit van de getroffen persoon en veroorzaakt extreme pijn, waarmee moeilijk te leven valt. Mensen die lijden aan sikkelcelanemie, lijden meestal aan bloedarmoede, omdat de rode bloedcellen in dit geval een veel kortere levensduur hebben dan gezonde bloedcellen. Patiënten worden ook blootgesteld aan verschillende complicaties, waaronder beroertes, nierfalen, verscheidene soorten infecties, etc.

Een erfelijke ziekte

Sikkelcelanemie is een erfelijke ziekte met recessieve transmissie. Wanneer slechts één van de twee ouders drager is van het gemuteerde gen, kan de baby de “heterozygote” vorm van de ziekte oplopen. Het kind zal dan een “gezonde drager” zijn. Hij of zij zal niet ziek zijn, maar kan het gen doorgeven aan zijn of haar nakomelingen. Anderzijds, wanneer beide ouders drager zijn van het gemuteerde gen, kan de ziekte in ernstige vorm voorkomen bij het kind. Dit is de zogenaamde “homozygote” vorm. Alle rode bloedcellen zullen bij het kind de vorm van een sikkel aannemen. In de Afrikaanse regio sterft de meerderheid van de kinderen met een ergste vorm van sikkelcelanemie voor de leeftijd van vijf jaar, meestal aan de gevolgen van een infectie of van ernstige bloedarmoede.

Leven met de sikkelcelziekte in de Democratische Republiek Congo 

Op dit moment bestaat er nog geen curatieve behandeling waarbij men kan genezen van sikkelcelanemie, uitgezonderd door middel van een beenmergtransplantatie. Deze behandeling is wel zeldzaam en heel kostelijk. Dit is momenteel niet mogelijk in de DR Congo. Echter, er bestaan wel oplossingen die het voor de patiënt mogelijk maken om te leven met deze ziekte.

Zo zijn regelmatige bloedtransfusies onmisbaar bij de behandeling van patiënten met sikkelcelanemie. De zieke wordt getransfundeerd met bloed van een compatibele donor:

• om een aanvaardbaar percentage van rode bloedcellen te vinden in geval van bloedarmoede
• om tijdelijk een deel van de vervormde rode bloedcellen te vervangen door gezonde rode bloedcellen  [2].

In de landelijke gebieden van de DR Congo, zoals in Katako Kombe, is het een grote uitdaging om tijdig gescreend en getest bloed voorhanden te hebben. Het is niet zo dat er een voorraad bloed beschikbaar is in de ziekenhuizen. Het zijn meestal de ouders die de rol van donor op zich nemen voor hun kind. Het geschikte materiaal is ook niet altijd aanwezig. Lege plastic zakken, bloedgroeptests, screening kits,… Heel wat materiaal is nodig om een veilige bloedtransfusie te verzekeren, zonder het risico te lopen op een overdracht van hepatitis of hiv.

Het belang van screenings en opsporing in Katako Kombe 

Een bloedtest genaamd elektroforese wordt gebruikt om de diagnose van sikkelcelanemie te stellen. Dankzij screenings kunnen probleemgevallen geïdentificeerd worden. Dit stelt het zorgpersoneel in staat om de patiënt beter te verzorgen en er alles aan te doen om de complicaties gerelateerd aan sikkelcelziekte te verminderen. In Katako Kombe financiert Memisa het nodige materiaal om deze analyse uit te voeren, alsook de opleidingen voor het zorgpersoneel.

Louise is biologe en verantwoordelijke in de laboratoriumafdeling in het ziekenhuis van Katako. Ze heeft een gespecialiseerde opleiding gevolgd in elektroforese om de nauwkeurigheid van haar diagnose van sikkelcelanemie te verbeteren. Deze opleiding werd mogelijk gemaakt door Memisa, met de steun van de Koning Boudewijnstichting. Naast de aspecten op vlak van techniek, manipulatie en interpretatie, is de biologe ook opgeleid in de meer menselijke aspecten. Op welke manier moet je een patiënt verwelkomen bij een onderzoek? Hoe stel je de patiënt in kwestie gerust of vertel je hem of haar de diagnose?

Louise Odungola, verantwoordelijke in het laboratorium in Katako Kombe

Na één jaar zijn er in Katako 289 patiënten onderzocht, waarvan er bij 79 homozygote sikkelcelanemie is vastgesteld (de ernstige vorm). Dit is dus bij 27% van de uitgevoerde tests. De patiënten die lijden aan de ernstige vorm kunnen beroep doen op gratis consultaties in het ziekenhuis.

Leven met de angst om de ziekte door te geven aan je kind

Nog eens een derde van de geteste patiënten is drager van het gemuteerde gen. Dit wil zeggen dat ze de ziekte kunnen overdragen op hun kinderen, wanneer hun partner ook drager is van het drepanocytaire gen. Deze resultaten zijn alarmerend.

Via de lokale radio worden in Katako sensibiliserende boodschappen verspreid om jonge luisteraars aan te moedigen zich te laten testen. Heel wat jonge koppels kiezen ervoor zich te laten testen voordat ze trouwen. Wanneer het risico te groot is om de ziekte over te dragen naar hun toekomstig kind, nemen ze de hartverscheurende beslissing om uit elkaar te gaan.

***

De sikkelcelziekte is een pijnlijke, erfelijke ziekte die vaak voorkomt in de Democratische Republiek Congo. De gevolgen kunnen desastreus zijn, vooral voor de gezondheid van kinderen. Screening is een eerste stap om patiënten te helpen leven met deze ziekte. In de provincie Sankuru is het zorgpersoneel dankzij Memisa nu in staat om patiënten te screenen en ze bij te staan doorheen het ziekteproces.

De zone van Katako Kombe is gekoppeld aan het AZ Maria Middelares in Gent, in het kader van het Ziekenhuis voor Ziekenhuis-initiatief van Memisa. Ieder jaar werft het personeel van Maria Middelares fondsen ten voordele van de bevolking in Katako.  Om de twee jaar reizen personeelsleden van het ziekenhuis naar Katako om hun Congolese collega’s te ontmoeten en de gekoppelde zone te bezoeken.

Giften voor het gezondheidsproject in Katako-Kombe kunnen gestort worden op:

Memisa Katako-Kombe

BE79 8805 6167 7133 (BIC/ BBRUBEBB)

Vermelding: 910/8000/00021

Fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro per jaar

Voor meer informatie over het project : www.katako-kombe.be

Hieronder een tekst die dokter Nele Vangheluwe eind mei schreef bij haar terugkeer van een missie spoed die zij voor Artsen Zonder Vakantie verrichte in het ziekenhuis van Katako-Kombe. Zij is in België spoedarts in het Sint–Vincentiusziekenhuis van Deinze en in het AZ Oostende.

“Ik ben terug thuis en aan het werk, na een intense missie (Artsen Zonder Vakantie) in het partnerziekenhuis van Maria Middelares, Katako-Kombe, in het rurale gebied Sankuru in Centraal Congo. Ik werkte er met hen op de spoeddienst en intensieve zorg. We werkten samen, organiseerden de dienst en ik gaf vorming. Zij waren zeer geïnteresseerd, heel gedreven en bereid om een goede dienst te zijn. Want zij willen kwalitatieve zorg verlenen aan mensen, die soms uren ver stappen of per moto komen.
Ode aan hen, onze collega-zorgverleners van elke dag. Zij kregen een gelaat. Ik noem er enkele: Boniface, een schitterende verpleegkundige die de spoeddienst in goede banen leidt, Dr. Pius, een bekwame chirurg die ook zijn patiënten door moeilijke postoperatieve zorg loodst, Dr. Cyrille, een spring in ‘ t veld in zorg voor zijn patiënten en die zijn vrouw, ook dokter in het ziekenhuis, moet missen omdat ze momenteel medische zorg nodig heeft in Kinshasa.
Mensen worden er verzorgd in grote zalen, er is op spoed één monitor – die gedeeld wordt met de intensieve zorg – beschikbaar, elektriciteit wordt geleverd door zonnepannelen, en bij weinig zon, kan dit wel eens een donkere nacht worden, water wordt in tonnen aangevoerd van km’s ver. Artsen en verpleegkundigen leveren de beste zorg met weinig middelen. Dag in dag uit werken en leven ze moedig in een afgelegen regio. Zij zijn onze helden!

De hulp van het Maria Middelares ziekenhuis sinds jaren is zichtbaar en draagt zeker bij!
Een nieuwe spoed is in opbouw die meer ruimte en privacy en kwaliteit zal leveren voor de zorgverleners en hun patiënten.  Ze kijken ernaar uit. Jullie maken voor hen het verschil. 

Hartelijk dank in hun naam

Op 28 april werd in aanwezigheid van talrijke regionale beleidsleiders, vertegenwoordigers van het personeel van het ziekenhuis en van de gezondheidszone (Zone de Santé) van Katako-Kombe en de ganse bevolking van het dorp het gezondheidscentrum (centre de santé/CS) Lotola feestelijk ingehuldigd. Dit centrum was aan een volledige heropbouw toe gezien de ernstige staat van verval van het vorige gebouw.

Het CS Lotola werd door de vertegenwoordigers van de Gezondheidszone ook één van de vier gezondheidscentra uitgekozen en aan Memisa voorgesteld voor heropbouw op basis van de goede resultaten op gebied van beheer en de slechte staat van de gebouwen. De bouw van de drie andere is voor in 2025-2026 gepland. Dit jaar gaat op gebied van bouwwerken in Katako-Kombe de prioriteit naar een urgentiedienst op de campus van het ziekenhuis.

Zoals men op de foto’s kan zien heeft de bevolking van Lotola haar dank willen betuigen aan het zusterziekenhuis Maria Middelares (Gent) gezien de werken hoofdzakelijk werden gesponsord door financiële die de Medische Raad, de Raad van Bestuur en individuele ziekenhuismedewerkers ter beschikking stelden.

Yves Kluyskens

Januari 2024 is een maand waar wij kunnen terugblikken op 2023.

In februari konden we met vier medewerkers van het ziekenhuis  Maria Middelares naar Katako-Kombe afreizen in het kader van het “Ziekenhuis voor Ziekenhuis initiatief” van Memisa. We maakten er kennis met onze lokale partners, konden het ziekenhuis en gezondheidscentra bezoeken en ons een goed idee vormen over het impact op de lokale gezondheidszorg van het Memisa project en van de jumelage tussen het Belgische en Congolese ziekenhuis. Hun ervaringen werden door elk van de deelnemers ook gedeeld met de talrijke aanwezigen op 3 september ter gelegenheid van de jaarlijkse bbq tvv het project, dat andermaal een groot succes kende.

Er werd in 2023 heel wat gerealiseerd in Katako-Kombe.

Vooreerst werd de klassieke steun aan basisgezondheidszorg (consultaties in het ziekenhuis en de gezondheidscentra, vaccinatie, moeder-en kindzorg, medicatiebeleid, evaluaties enz.) verder gezet.

Een nieuwe postoperatieve afdeling werd afgewerkt. Het gebouw voor de oftalmolgie, dat zware schade had opgelopen door een tornado, werd hersteld. Eén gezondheidscentrum in slechte staat werd volledig herop gebouwd, andere kregen rehabilitatiewerken.

Er werd het nodige materiaal aangekocht om 9 gezondheidscentra te voorzien van zonne energie. Na 10 jaar intensief gebruik werden de batterijen van de zonne energie installatie voor het ziekenhuis vervangen.

Medisch materiaal, waaronder bevallingstafels, werden voor gezondheidscentra aangekocht, evenals een electrocardiograaf en voor het laboratorium een elektroforesetoestel.

Voor elk van de 17 gezondheidscentra en de 43 gezondheidsposten werden fietsen gekocht.

Er werd ook een motor aangekocht, omgevormd tot motor-ambulance, omdat één van de twee originele motoren, na uitgebreid gebruik, end of life geraakte; het project dat patiënten met de motoren afhaalt in veraf gelegen dorpen redt veel levens, vooral obstetrische en pediatrische urgenties.

Een verpleegster kreeg een opleiding in echografie en een verpleger beëindigde zijn zes jaar studies in anaesthesie en kan nu full time aan het werk in de operatiezaal en de spoed. Er werd een couveuse aangekocht en een verpleger volgde een opleiding in het gebruik van dit toestel.

Met financiële middelen van de provincie Oost-Vlaanderen werden in drie  dorpen een bron beveiligd en kreeg de bevolking opleiding in waterhygiëne.

Artsen Zonder Vakantie organiseerde twee missies pediatrie, twee missies spoedgeneeskunde en verder één in ziekenhuishygiëne en onderhoud van medische toestellen; zij schonken ook materiaal aan deze diensten.

De Amerikaanse Ontwikkelingssamenwerking (USAID) schonk bedden, chirurgisch en ander materiaal aan het ziekenhuis en alle het nodige materiaal voor zes gezondheidscentra.

De bevallingen en keizersnedes in het ziekenhuis werden verder gesubsidieerd om de zwangere vrouwen toe te laten in veilige omstandigheden en nagenoeg gratis te bevallen, en hiermee de moedersterfte te doen dalen.

De hospitalisatiekosten van kinderen van extreem arme ouders bleef opgevangen door een fonds.

Globaal gezien mogen we dus terugblikken op een bijzonder goed jaar. Voor 2024 zijn ook een hele reeks activiteiten gepland, waarover later.

Deze realisaties waren mogelijk dank zij middelen die de Belgische Ontwikkelingssamenwerking ter beschikking stelde, maar ook voor een groot deel dank zij giften van Maria Middelares, de provincie Oost-Vlaanderen, service clubs, fondsen (waaronder de Jan Steyaert Stichting) en last but not least van talrijke enthousiaste privé sponsors die het project genegen zijn.

Wie het project (verder) wil steunen kan een bijdrage storten op het rekeningnummer BE79 8805 6167 7133  (BIC:BBRUBEBB)

van: Memisa Katako-Kombe en als mededeling toevoegen: 910/8000/00021

Dit jaar zal de jaarlijkse bbq tvv van het gezondheidsproject in Katako-Kombe doorgaan op zondag 1 september.

Yves Kluyskens

Op 3 september ging de 17^e editie door van de BBQ ten voordele van het gezondheidsproject Katako-Kombe.

Voor de tweede maal had deze plaats op de terreinen van AZ Maria Middelares, dat in 2005 een jumelage
heeft aangegaan met het ziekenhuis in Congo en het sindsdien onafgebroken financieel en logistiek heeft gesteund.

De BBQ maakt deel uit van de sponsorevenementen die AZ Maria Middelares aanbiedt.

Het evenement was opnieuw een groot succes. Er daagde veel volk op en we konden eens temeer rekenen op talrijke vrijwilligers om de voorbereiding, het opzetten  van de tenten, de tafels, het geluid, de bediening enz. in goede banen te leiden. De ervaring van vorige edities heeft bijgedragen tot een perfecte organisatie. De saharatenten, die voor de eerste keer werden opgesteld, en het mooie weer kwamen de gezellige sfeer ten goede.
De opbrengst zal dit jaar gaan naar de uitbouw van de spoeddienst van het ziekenhuis in Katako-Kombe.

Yves Kluyskens

Op 7 juni gaven de vierledige deelnemers aan de Ziekenhuis voor Ziekenhuis missie naar Katako-Kombe in februari, over de middag in de inkomsthal van Maria Middelares, een infosessie over hun ervaringen ter plaatse.

2023 wordt opnieuw gekenmerkt door capaciteitsversterkende missies en door vormingen van zorgverleners.

Tijdens de missie in februari gaf Kristin Neutjens een intensieve vorming in kinesietherapeutische technieken aan de lokale kinesist. Koen Derijckere evalueerde de werking van de apotheek van het ziekenhuis en deze van de gezondheidszone, die een zeer goede indruk nalieten; de verantwoordelijken kregen enkele nuttige tips. De samenwerking van Nathalie Pielaat met de lokale vroedvrouwen betekende een vruchtbare uitwisseling van ervaringen. Yves Kluyskens gaf een lezing over de epidemiologische transitie, die ook in Congo de ziektebeelden grondig aan het wijzigen is.

In maart had een missie pediatrie en biomedische techniek plaats van Artsen Zonder Vakantie (AZV). Zowel de dokters en het verplegend personeel in Katako-Kombe als de vrijwilligers van AZV waren erg opgetogen van de samenwerrking en resultaten. Dokter Sabine Bleyaert, die de missie leidde, uitte de wens nog verschillende keren te mogen terugkeren naar Katako-Kombe gezien de inzet van de lokale gezondheidswerkers en de positieve effecten die op termijn te verwachten zijn. Er volgt wellicht nog een tweede missie van AZV in het najaar, ditmaal in urgentiegeneeskunde.

Dokter Pius Wonga, lokale chirurg, volgde een opleiding in moeilijk te operen gevallen van gynaecologische fistels, een bevallingscomplicatie die spijtig genoeg nog (te)veel voorkomt in Congo; deze vorming ging uit van de ploeg van de Nobelprijswinnaar dokter Mukwege, waarvan zijn hospitaal een belangrijk referentiecentrum is hiervoor in subsahara Afrika.

Het diensthoofd van het laboratorium van het ziekenhuis, Louise Odungola, volgde in Kinshasa een opleiding in het gebruik van een toestel dat afwijkingen van rode bloedcellen perfect kan opsporen, zoals drepanocytose of sikkelcelziekte, die vooral bij kinderen heel zware akute verwikkelingen kan veroorzaken en tamelijk veel voorkomt in de streek. Het toestel werd nadien aangekocht en zal het enige zijn voor de ganse provincie Sankuru (driemaal de oppervlakte van België en ongeveer 1,3 miljoen inwoners…)

Na een onderbreking van drie jaar werd een nieuwe missie cataractoperaties verricht in juni onder de leiding van dokter Richard Hardi, die eerder reeds met dokter Herman Burvenich aan een dergelijke missie deelnam. In Katako-Kombe. Het is de bedoeling dat deze zich opnieuw jaarlijks zal herhalen.

Tegen het einde van het jaar zal een zeer goed gevormde en gemotiveerde verpleegkundige (VPK) in Kinshasa een opleiding van drie maanden in echografie starten. Momenteel verricht één dokter die techniek in Katako-Kombe, maar gezien de grote vraag is een aanvullende echografist nodig. We hebben ditmaal voor een VPK gekozen omdat VPKen veel stabieler zijn dan dokters, die dikwijls na enkele jaren ervaring te hebben opgedaan naar “betere” oorden vertrekken.

Yves Kluyskens

In februari had na vier jaar opnieuw een missie Ziekenhuis voor Ziekenhuis plaats naar Katako-Kombe. Het ziekenhuis Maria-Middelares werd vertegenwoordigd door Koen Derijckere, hoofdapotheker, Kristin Neutjens, kinesiste, Nathalie Pielaat, vroedvrouw en Yves Kluyskens, cardioloog en bezieler van dit jumelageproject ism Memisa sinds 2005.

We brachten de eerste dag door in Kinshasa waar we kennis maakten met het heel professionele team van Memisa en van Artsen Zonder Vakantie en werden ontvangen op de Belgische ambassade door dokter Eric Vanbeveren verantwoordelijk voor medische aspecten van de Belgische ontwikkelingssamenwerking in Congo.

De missie verliep heel vlot. De voorbereiding, het transport, de opvang door Memisa in Kinshasa en de organisatie ter plaatse verliepen perfect volgens schema, de ploeggest was optimaal. We konden met volle teugen genieten van de uitbundige ontvangst van de bevolking en het zorgpersoneel ter plaatse, zowel in het hospitaal als in de gezondheidscentra, (centres de santé), en in de scholen en de dorpen die we bezochten. We werden ook door de lokale autoriteiten hartelijk verwelkomd.

De missie liet elk van ons toe de hospitalisatiediensten te observeren die hen konden aanbelangen: de apotheek, de dienst kinesitherapie, het moederhuis, maar ook de logistiek, de hygiëne en het financieel beheer van het ziekenhuis.

Aan de hand van ppt-presentaties stelden de lokale partners de werking van de gezondheidszone en het ziekenhuis voor, waarna elk van ons toelichting gaf over Maria Middelares.

We kregen een ruime rondleiding van het ziekenhuis waarbij wij kennis maakten met de dokters en het gezondheidspersoneel en de verschillende diensten bezochten. Heel wat gebouwen zijn gebouwd, de stroomtoevoer via zonne energie gegarandeerd en medisch en rollend materiaal aangekocht dankzij giften van talrijke donoren uit onze contreien, en niet in het minst van Maria Middelares.

We volgden een stafvergadering van de dokters en de diensthoofden verpleegkundigen die het ziekenhuis driemaal per week organiseert om de moeilijke gevallen te bespreken, en stelden vast dat het om open en ernstige discussies gaat, waar elk de kans krijgt zijn mening te geven. Dit draagt ongetwijfeld bij tot een betere aanpak en opvolging van de patiënten.

Ook de belangrijke impact van een dertigtal missies van Artsen Zonder Vakantie, (waarvan meer dan twintig chirurgische missies olv dokter Herman Devriendt) op de capaciteiten van de lokale artsen en verpleegkundigen was duidelijk merkbaar. De dienst oftalmologie, volledig ingericht door dokter Herman Burvenich, gaf blijk van een belangrijke activiteit. Niet te verwonderen dat het ziekenhuis het label kreeg van “demonstratieziekenhuis” vanwege het Congolese ministerie van Volksgezondheid.

We konden kennis maken met de lokale cultuur tijden onze rondzwermingen in het gebied en ter gelegenheid van een theatervoorstelling door de lokale theatergroep van het ziekenhuis, die regelmatig stukken opvoert over gezondheidsthema’s in de omliggende dorpen.

Het motor-ambulanceproject, geïnitieerd met middelen van de provincie Oost-Vlaanderen, werd herhaaldelijk vermeld als een project dat talrijke levens redt dankzij het snelle transport van urgenties naar het ziekehuis (vooral kinderen en zwangere vrouwen). Dit project wordt beheerd door de Société Civile de Katako-Kombe, die     -onbezolgdigd- de bevolking van de regio vertegenwoordigt; dit project wordt grotendeels gefinancierd door het inzamelen van een kleine solidaire bijdrage van elke persoon die zich in de centres de santé voor behandeling aanbiedt. Eén van ons nam deel aan een samenkomst van deze werkgroep en kon vaststellen hoe democratisch deze verliep. Een nieuw project voor 2023 gesteund door de provincie Oost-Vlaanderen werd besproken, met name de beveiliging van drie waterbronnen in de streek.

Kortom, het was een heel geslaagde missie en elk van ons keerde terug met een gevoel dat de samenwerking tussen beide ziekenhuizen in belangrijke mate bijdraagt tot de ontwikkeling van “gezondheidszorg met een ziel” in de regio Katako-Kombe.

We  zijn Memisa dankbaar voor de perfecte logistieke steun en de deskundige voorbereiding.

Yves Kluyskens

In november 2022 werd een nieuwe postoperatieve afdeling geopend op de campus van het ziekenhuis in Katako-Kombe.

De bouw werd in belangrijke mate gesponsord door het zusterziekenhuis Maria Middelares Gent, in het bijzonder door de dokters.

Dit gebouw past in het kader van de verdere uitbouw van de dienst heelkunde sinds een volledig opgeleide chirurg, dokter Pius Wonga, sinds eind 2019 full time werkt in het ziekenhuis.

Er werd dit jaar ook een professioneel anesthesietoestel gekocht gezien in 2023 een gediplomeerde verpleegkundige anesthesist de dienst komt verstevigen.

Yves Kluyskens

Voor het ziekenhuis Maria Middelares (Gent) kwam het gezondheidsproject in Katako-Kombe (Congo) deze maand bijzonder in de kijker.

Op 8 september vierde het Hartcentrum zijn 30e verjaardag met de huidige en vroegere medewerkers. Het project in Congo, waarvan dokter Yves Kluyskens, ex-medewrker van het team als cardioloog, de bezieler is, werd herhaaldelijk belicht tijdens de feestelijke viering, kreeg vanwege het volledige team financiële steun en werd in een gemeenschappellijk schilderij vereeuwigd (zie foto).

Op 10 september, na drie jaar, ging de zestiende editie van de bbq tvv het project opnieuw door, en voor de eerste keer op de campus van Maria Middelares.

Talrijke personeelsleden namen deel aan de voorbereiding en zorgden voor het vlotte verloop van het evenement. Meer dan 500 deelnemers schoven aan tafel. Het mooie weer gaf nog een welkome schittering aan het sfeervolle gebeuren. De opbrengst gaat integraal naar het project.

“Met iets minder dan de helft van de opbrengst van de verkoop van het Katako-dagboek (info: klik hier: https://www.riks.be/Katako-Kombe/dagboeken-flyer-info.htm) én van de schilderijententoonstelling (klik hier: https://www.riks.be/Katako-Kombe/schilderijententoonstelling.html) is een meer dan noodzakelijk gebouw gebouwd voor de technische dienst van het ziekenhuis te Katako-Kombe. Tot recent hokte de technische dienst in een zeer klein lokaaltje van het administratief gebouw. De nieuwe technische dienst heeft een oppervlakte van 8 × 5 meter met annex een overdekte garagewerkplaats van 5 × 5 meter.

Bekijk de hier de aanbouw van de nieuwe technische dienst. https://www.riks.be/Katako-Kombe/werkplaats 202021.htm.

Met het resterende bedrag zal vermoedelijk enkele noodzakelijke instrumenten aangekocht worden voor het operatiekwartier.

Langs deze weg wil ik iedereen danken die hiertoe bijgedragen heeft door de aankoop van het Katako-dagboek en/of één of meerdere schilderijtjes.

Ik hou jullie op de hoogte.

Groeten,

Rik.”

Recent verbleef ik twee weken in Katako-Kombe. Na drie jaar afwezigheid was het tijd om de resultaten te evalueren van het voorbije vijfjarenprogramma van Memisa en Artsen Zonder Vakantie en om het nieuwe programma 2022-26 ter plaatse voor te stellen. Ik was begeleid de verantwoordelijke bij Memisa in België voor de opvolging van het project, Virginia Napoli, en de medische coördinator van Memisa in Congo, dokter Jean-Clovis Kalobu.

Het werd een zeer grondige en professionele evaluatie. De conclusie van dokter Kalobu, die sinds lang de 25 analoge projecten opvolgt voor Memisa, was dat het ziekenhuis goed functioneerde en tot de allerbeste behoort; de evaluatoren waren onder de indruk van het niveau van het personeel, van de infrastructuur en van het beleid. Artsen Zonder Grenzen, die ter plaatse was omwille van een mazelenepidemie in de streek, was lovend over de organisatie van het ziekenhuis en het opleidingsniveau van het personeel van de kinderafdeling.

Dit is het resultaat van twintig jaar ononderbroken steun, talrijke opleidingen, missies van Artsen Zonder Vakantie, een strikte financiële opvolging, een langetermijn visie en de inzet en het enthousiasme van de lokale partners. De Belgische Ontwikkelingssamenwerking, de jumelage tussen Maria Middelares Gent en het ziekenhuis van Katako-Kombe, de steun van de Provincie Oost-Vlaanderen, van stichtingen, service clubs en van zovele trouwe private donoren hebben dit mogelijk gemaakt. Deze steun blijft nodig willen wij het project verder uitbouwen. Prioritair dit jaar, naast de klassieke thema’s, zijn de bouw van een postoperatieve afdeling, het aanboren van drinkbaar water en een vervanging van de batterijen van het systeem op zonne energie van het ziekenhuis.

Het beheer van de gezondheidszone Katako-Kombe bleek de laatste jaren minder goed te scoren dan voordien. Hierbij ligt de hoofdoorzaak bij de lokale politici die een aantal van onze beste medewerkers hebben gemuteerd en vervangen door professioneel zwakkere personen; we zullen pogen via sensibilisering hieraan iets te veranderen. Het ziekenhuis heeft van dergelijke problemen veel minder last omdat het meer autonoom kan beslissen over aanwervingen en het beleid.

Het grootste probleem tijdens de missie was de erbarmelijke toestand van de wegen, quasi onbruikbaar omwille van de erosie door hevige regens; de verplaatsingen hebben ons veel tijd en energie gekost. De aanhoudende stortregens passen bij de klimaatverandering waarvan ook Afrika het slachtoffer is. Ik hoor de laatste jaren de lokale boeren toenemend klagen over de teloorgang van het stabiele patroon van afwisselende regen- en droge seizoenen, dat nu hun planning en oogsten overhoop gooit.

Yves Kluyskens

Het einde van 2021 is in zicht. Voor velen was het opnieuw een moeilijk jaar, met nog veel onzekerheden naar de nabije toekomst toe.

Congo bleef andermaal grotendeels gespaard van de grootste ellende van de coronacrisis, vooral diep in het binnenland zoals de provincie Sankuru waar Katako-Kombe gelegen is, en waar, voor zover we kunnen achterhalen, geen enkel geval geregistreerd werd en wellicht is deze informatie juist. De vaccinatie verloopt in Congo heel langzaam, zelfs in de grootsteden o.m. omwille van allerhande complottheorieën. In Katako Kombe, en meer specifiek in het ziekenhuis, houdt men zich wel aan hygiënische maatregelen, die ook worden gedeeld met de gezondheidscentra en hoe dan ook als preventie voor andere aandoeningen nuttig kunnen zijn. Hiervoor werden vormingen gegeven en materiaal opgestuurd door Artsen Zonder Vakantie.

De regio had in 2020 te kampen met lokale politieke instabiliteit, maar in 2021 was het op dat vlak rustig.

De geplande activiteiten liepen grotendeels volgens plan door, ook omdat het binnenlands vervoer opnieuw normaal verliep, mits het stricte testen van al wie het vliegtuig opstapte om naar de regio te vliegen.

Er zijn ter plaatse degelijk opgeleide lokale gezondheidswerkers en administratief personeel die het ziekenhuis en de gezondheidszone goed beheren. De komst van een volwaardige chirurg, Pius Wonga, eind 2019 betekende een echte boost voor het ziekenhuis, dat meer en meer patiënten uit afgelegen regio’s aantrekt. Hij kon het ganse jaar beroep doen op een verpleegkundige die wij uitgestuurd hadden gedurende vier jaar om een opleiding in anaesthesie te volgen in Bukavu; intussen heeft hij een lokale verpleger opgeleid en kon terugkeren naar zijn opleidingsplaats om nog gedurende twee jaar een licentie te doen.  Twee dokters verlieten het ziekenhuis de laatste twee jaren en werden vervangen door jonge enthousiaste collega’s die o.m. de taal van de regio kennen. Dokter Marie-Hélène Ndjeka, medisch directeur van het ziekenhuis, vertrok eind van het jaar om een opleiding in Santé Publique te volgen aan de Universiteit van Kinshasa; na één jaar komt ze terug en we verwachten dat zij met de verworven kennis nog beter het ziekenhuis zal kunnen leiden.

Het werk in het ziekenhuis en de gezondheidscentra werd in het derde trimester grondig verstoord door een wekenlange staking van het zorgpersoneel in heel Congo die de lage, of voor velen zelfs onbestaande, staatslonen aanklaagden; spijtig genoeg bracht hun actie tot nu toe weinig verandering teweeg.

Met de middelen die ons ter beschikking werden gesteld werd meer onder geïnvesteerd in gespecialiseerd chirurgisch materiaal en in een beademingstoestel. Verschillende gezondheidscentra werden grondig gerehabiliteerd en er werden toiletten en douches gebouwd op de ziekenhuiscampus. Er werd een motor aangekocht voor de evaluatie van de gezondheidscentra. Het motor-ambulance project werd dankzij de aanschaffing van een tweede motor verder uitgebreid. De bevallingen en keizerssnedes werden verder gesubsidieerd om de zwangere vrouwen toe te laten in veilige omstandigheden en nagenoeg gratis te bevallen, de hospitalisatie van kinderen van te arme ouders werd opgevangen door een fonds enz. Monitoren, zuurstofconcentratoren en  medicatie werden aangekocht door Artsen Zonder Vakantie.

Onze jaarlijkse bbq diende voor de tweede maal op rij afgelast te worden. Maar we hebben gelukkig kunnen rekenen op heel veel solidariteit vanwege onze trouwe sympathisanten die onze oproep hebben beantwoord om toch het project financieel te steunen. Rik Neirynck, ex-ergotherapeut in Sint Jozef Gentbrugge, het partnerziekenhuis van Maria Middelares, en die acht maal op missie ging naar Katako Kombe zorgde met de verkoop van zijn geïllustreerd dagboek en van schilderijen van Willem Hoet, geschilderd op basis van foto’s die ter plaatse genomen waren tijdens onze missies, voor een flinke som geld, waarmee o.m. een  nieuw lokaal met garage voor de technische dienst wordt gebouwd. Ook dit jaar kleedde de barista koffiebar opnieuw het atrium van AZ Maria Middelares aan en er werden in het cafetaria ludieke koffiekopjes verkocht tvv het project.

Ook van de provincie Oost-Vlaanderen kregen wij een substantiële bijdrage. De Belgische Ontwikkelingssamenwerking heeft zopas haar steun verlengd aan het project voor een nieuwe termijn van vijf jaar.

Deze middelen, en niet in het minst de giften van zovelen, zullen ons waarschijnlijk toelaten de geplande activiteiten voor 2022 te kunnen verwezenlijken. Hieronder zijn drie belangrijke initiatieven voorzien, met name de bouw van een keuken voor de families (die voor het eten van de opgenomen patiënten moeten zorgen), de bouw van een nieuwe postoperatieve afdeling met aanpalende sanitaire bloc en de boring naar drinkbaar water voor het ziekenhuis.

Wij danken Memisa die het project professioneel beheert en opvolgt vanuit hun zetels in België en in Congo. Ook Artsen Zonder Vakantie, die dit jaar Congolese ploegen uitstuurde voor missies pediatrie, spoed en onderhoud van medisch materiaal.

Het zusterziekenhuis Maria Middelares Gent stuurde andermaal materiaal op en verleende een substantiële financiële hulp. Er werd in dat ziekenhuis verder gewerkt aan een geboortelijst project; dit laat toekomstige ouders toe aan familie en vrienden die een geschenk willen geven, voor te stellen (een deel) te schenken aan het moederhuisproject, waarvan hogerop sprake is. En bij te dragen tot een daling van de maternele complicaties en serfte.

We hopen dat in 2022 een inleefmissie zal kunnen doorgan met gezondheidswerkers van het Maria Middelares; van eerdere missies weten we dat zij na hun ervaringen ter plaatse de beste ambassadeurs zijn van het project.

Wie een gift wil doen op het project kan storten op

Memisa Katako-Kombe BE79 8805 6167 7133  met vermelding 910/8000/00021. Er volgt een fiscaal attest.

Wie geen fiscaal attest nodig heeft kan ook storten op

Jan Steyaert Stichting

BE 12 8900 1462 4092

referentie : Katako Kombe

Mede namens de Werkgroep Katako-Kombe wens ik jullie allen een rustig en veilig eindejaar en een hoopvol en solidair 2022 toe.

Yves Kluyskens

YAYO!

Willem Hoet – geschilderde impressies in Katako-Kombe (DRCongo).

Tentoonstelling in de Pastorie‘ te Munte (Merelbeke)

23-24 en 30-31 oktober, 6-7 en 13-14 november 2021 -open van 13.30 u. tot 17.30 u.

Tijdens de week op aanvraag – inkom gratis

De tentoonstelling is ten voordele van het ziekenhuisproject te Katako-Kombe.

Organisatie: Rik Neirynck & Willem Hoet.

Het ruraal ziekenhuis van Katako-Kombe bevindt zich centraal in de DRCongo in een extreem afgelegen en moeilijk bereikbare streek. De armoede is er schrijnend, de nood aan degelijke gezondheidszorg is zeer hoog.

Van 2008 tot en met 2016 was Rik Neirynck samen met o.a. Dr. Yves Kluyskens ongeveer elk jaar in Katako-Kombe waar hij de verantwoordelijkheid op zich nam om allerhande vooral technische problemen op te lossen (zie hieronder de info: ‘Leergierige bijdrage: dagboek’).

Hij nam duizenden foto’s van de werkzaamheden, van de zeer mooie omgeving en ook van medewerkers in het ziekenhuis en inwoners van Katako-Kombe.

Willem Hoet is een kunstschilder die gekend is voor zijn schilderijtjes van vooral karakterkoppen maar ook van geschilderde impressies van landschappen tijdens dagelijkse wandelingen. Zijn schilderijtjes zijn niet echt groot: 19,5 × 19,5 cm.

Rik Neirynck en Willem Hoet leerden mekaar kennen in het Bottelaarse cafeetje ’t Ketske. Dat gaat zo als je af en toe eens op café gaat: je leert mensen kennen.

Toen Rik vertellend over Katako-Kombe zich liet ontvallen dat, mocht hij in staat zijn te schilderen, een aantal van zijn Katako-foto’s van lokale karakterkoppen zeker meer dan geschikt zijn als inspiratie voor kunstige schilderijtjes repliceerde Willem: “Dat kan ik wel doen!”

Ondertussen zijn de karakterkoppen geschilderd, ook enkele landschappen een dorpsgezichten.

De schilderijtjes met het voor Willem typische formaat worden tentoongesteld in ‘de Pastorie’ te Munte (Merelbeke).

Wij hebben de beslissing genomen onze jaarlijkse BBQ op de eerste zondag van september noodgedwongen te annuleren tgv  de onzekerheid over de evolutie coronapandemie en de praktische problemen m.b.t. het respect van de afstandsregels, vooral bij ongunstige weersomstandigheden.

We hebben een aantal alternatieven voorgesteld op de website www.katako-kombe.be om het verlies aan inkomsten te pogen te compenseren. Wij hopen over enkele maanden een ander event te kunnen inplannen. Originele voorstellen zijn steeds welkom.

Het is ook een geschikt moment om een aantal activiteiten op te sommen die we hebben kunnen verwezenlijken dank zij de giften die we het laatste jaar ontvingen. Ongeveer één derde van het jaarlijks budget komt van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking, de rest van diverse giften waaronder heel wat private giften van individuele personen die blijven geloven in het project dat in samenwerking met de ngo’s Memisa en Artsen Zonder Vakantie en onze lokale partners verder wordt uitgebouwd in Katako-Kombe.

Vooreerst is er de recurrerende steun aan activiteiten in het kader van een betaalbare en goed uitgebouwde basisgezondheidszorg, zoals de zorg voor moeder en kind, de consultaties in de centres de santé en het ziekenhuis, de behandeling van de meest voorkomende infectieziekten (malaria, diarree, luchtwegeninfecties, aids, tuberculose..), de klassieke operaties, basismedicatie voor het ziekenhuis en de gezondheidscentra, vervoermiddelen om de centres de santé op te volgen en om urgente gevallen naar het ziekenhuis te vervoeren.

Daarnaast werden de laatste twaalf maanden drie gezondheidscentra en een aantal gebouwen van het ziekenhuis gerehabiliteerd, aanvullende toiletten voor het groeiend aantal patiënten gebouwd en de communicatiemiddelen verbeterd.

In juli ging een missie pediatrie door van Artsen Zonder Vakantie met een verpleegkundige en een dokter verbonden aan de Universiteit van Kinshasa (Unikin); Belgische vrijwilligers worden omwille van  corona voorlopig niet uitgezonden. De missie verliep vlekkeloos. Een missie spoed is nog voorzien in augustus-september van dit jaar.

Yves Kluyskens

We zijn halfweg 2021 en het is dus tijd even achteruit en vooruit te kijken.

Sinds de komst van dokter Pius Wonga als volwaardige chirurg eind 2020 in het ziekenhuis van Katako-Kombe kent de instelling een boost van patiënten uit de brede regio om zich te laten opereren, dikwijls van aandoeningen die elders de lokale dokters niet aankunnen of niet aandurven.  Dit lag volledig in de lijn van onze verwachtingen, reden waarom wij voorzien hadden in 2021 voor het ziekenhuis vooral te investeren in de dienst heelkunde: uitbouw van de postoperatieve hospitalisatie, chirurgisch instrumentarium voor meer gespecialiseerde ingrepen (orthopedie, basisneurochirurgie..), verlengde opleiding van een verpleegkundige anesthesist, verdere uitbouw van de spoedopname.

Intussen hervatte Artsen Zonder Vakantie de activiteiten op gebied van capaciteitsversterking van de lokale gezondheidswerkers, met een missie pediatrie in juni; een missie spoed volgt later dit jaar. Hiervoor worden momenteel Congolese ploegen ingeschakeld; Belgische vrijwilligers worden voorlopig niet uitgezonden in het kader van de internationale coronamaatregelen.

In de mededeling van april werd vermeld dat twee van onze dokters naar Kinshasa waren vertrokken. Na selectie door collega’s, ook van buiten het ziekenhuis, zijn beiden intussen vervangen door dokters met enkele jaren ervaring.

Normaal gezien gaat elk jaar op de eerste zondag van september onze bbq door ten voordele van het project. In 2020 ging het evenement noodgedwongen niet door. Voor dit jaar hebben we nog geen definitieve beslissing kunnen nemen. In 2018 en 2019 hadden we ruim 600 deelnemers, maar konden genieten van zeer mooi weer zodat heel veel mensen spontaan buiten de tenten verbleven en konden eten. Indien we dit jaar minder goede weersomstandigheden zouden hebben is het mogelijk dat de opgelegde maatregelen, in het bijzonder de distanciëring, niet kunnen gerespecteerd worden. Daarom houden we nog even de boot af tot we met zekerheid weten of het evenement al dan niet kan doorgaan. Wij houden jullie op de hoogte.

Yves Kluyskens

We kregen zopas de jaarrapporten van 2020 van het hospitaal en van de gezondheidszone Katako-Kombe. Deze bevatten heel veel interessante informatie, onder meer over het impact van de coronapandemie op de activiteiten.

Er zijn aanwijzingen dat de epidemie deze sterk geïsoleerde regio niet bereikte. Dit is wel moeilijk te bewijzen omdat er geen testen beschikbaar zijn, maar er kwamen geen patiënten met acute ademnood of met reuk-of smaakverlies. Desondanks geraakte de bevolking in paniek bij het nieuws dat er een dodelijke epidemie aan de gang was in de hoofdstad et in de grootsteden in het Oosten van Congo. Dat tovenarij in het spel was werd wijd verspreid en complottheorieën doken gretig op. In een eerste reactie was er een toeloop van mensen naar de gezondheidscentra (Centres de santé) en vooral naar het ziekenhuis met de meest uiteenlopende klachten, die ze toeschreven aan Covid-19. Zoals gemeld in ons bericht van maart 2020 hebben we toen, ism met Memisa en Artsen Zonder Vakantie, zeer snel middelen ter beschikking gesteld om preventieve acties te ondernemen en voorbereid te zijn op een eventuele lokale doorbraak. Er werden in ijltempo opleidingen gegeven aan de gezondheidswerkers over de te nemen distanciëringsregels en hygiënische maatregelen, er werden mondmaskers vervaardigd door lokale naaisters en de bevolking werd objectief geïnformeerd en gesensibiliseerd via lokale radio’s en via een voorstelling van de theatergroep van het ziekenhuis. Er werd erover gewaakt dat het hospitaal en de centres de santé beschikten over ontsmettingsmiddelen en voldoende antibiotica; het ziekenhuis beschikt over de mogelijkheid om aan drie patiënten zuurstof toe te dienen.

Het vervoer was de grootste struikelblok voor een aantal routine activiteiten, die door het stilleggen van het vliegverkeer door de overheid gedurende enkele maanden in het gedrang kwamen. Bepaalde vaccins kwamen niet meer toe, stocks van essentiële medicijnen en van brandstof geraakten leeg, wisselstukken ontbraken. Dit komt ook tot uiting in bepaalde statistieken: de vaccinatiecijfers, die steeds heel hoog liggen, liepen tijdelijk terug, het aantal raadplegingen stagneerde omdat onder meer de medicatie tegen malaria, de meest voorkomende reden om te consulteren, tijdelijk niet beschikbaar was. Enkele motoren, die nodig zijn om de centres de santé te bevoorraden en te evalueren, geraakten in panne door gebrek aan wisselstukken; gelukkig bleven de motor-ambulances rijden om urgenties te vervoeren naar het ziekenhuis en liepen hierdoor bijv. het aantal keizersneden niet terug. Na enkele maanden kwam de bevoorrading opnieuw op gang en konden alle activiteiten opnieuw normaal verlopen.

Alle buitenlandse missies werden afgelast: twee missies van Artsen Zonder Vakantie (pediatrie en spoed), een oftalmologische missie, een missie Ziekenhuis voor Ziekenhuis (ism Maria Middelares Gent), een evaluatiemissie van Memisa.

Desondanks bleef het ziekenhuis bijzonder goed presteren. Mede “dank zij” de vrees voor Corona nam het aantal consultaties sterk toe, wat ook een impact had op andere diensten zoals het labo, de echografie, de radiologie en zelfs op het aantal hospitalisaties voor aandoeningen die gedetecteerd werden bij de consultaties. Veel patiënten kwamen van ver buiten de gezondheidszone omwille van de toenemende reputatie van het ziekenhuis; de bevolking lijkt meer en meer vertrouwen te hebben in het ziekenhuis van Katako-Kombe dat stilaan de (terechte) reputatie heeft te beschikken over een goede directie, competente en dynamische dokters, beter gevormd personeel dan elders, behoorlijk wat materiaal, een constante stroomvoorziening via zonnepanelen beschikt en daarenboven een degelijke kwaliteit kan garanderen tegen een lage prijs. Het uiteindelijke financiële bilan overtrof de verwachtingen. Dit is uiteraard hoopgevend voor de toekomst, temeer daar het ziekenhuis sinds recent beschikt  over een volwaardige chirurg en een goed opgeleide verpleger anesthesist. Wat niet wegneemt dat er nog veel werk is aan de winkel om de toestand te verbeteren.

Spijtig genoeg hebben twee jonge dokters, na enkele jaren werk, het ziekenhuis verlaten. Interne brain drain is een goed gekend fenomeen in afgelegen gebieden waar men snel kan bijleren maar waar het leven moeilijk is, vooral voor de partner en de kinderen. Men laat de kans niet liggen als men, mede dank zij de opgedane ervaring, naar een grootstad kan verhuizen, een specialistische opleiding kan volgen of voor een internationale organisatie kan werken. Intussen lopen vier jonge dokters, die de lokale taal en cultuur kennen, stage in het ziekenhuis en is het de bedoeling hiervan twee te selecteren om de afwezigen te vervangen.

Yves Kluyskens

Deze maand kreeg de gezondheidszone Katako Kombe een tweedehands 4×4 pick up, die echter vanuit Kinshasa over de Congolese wegen diende vervoerd te worden tot in Katako Kombe. Een rit van 2.000 km, waarvan jullie hierbij het verslag (verhaal!) kunnen lezen, opgemaakt door Placide Lofukola, de ingenieur van het project, die het voertuig samen met een chauffeur begeleidde. Uiteindelijk geraakte de 4×4 in niet al te slechte staat zijn bestemming.

« Le 15 janvier 2021, c’était le début du voyage qui a duré 9 jours.

Pendant les deux premiers jours, le voyage était très bon à cause de la route asphaltée. En dépassant Tshikapa de 50 km, nous avons emprunté une route de desserte pour arriver à Kananga après deux jours. Au cinquième jour de notre périple, nous avions connu une panne. Une bride (une pièce qui fixe les lames au pont arrière) était coupée. Pour la remplacer, il nous a fallu renvoyer le chauffeur à Kananga (75 km) pour acheter cette pièce coupée. C’est seulement au retour du chauffeur avec la pièce que la réparation a commencé. Cette panne nous a couté un jour.

Au bout de cette réparation, nous avions repris notre voyage pour dormir à Mashala. Le lendemain, nous sommes allés jusqu’à Yenga, village situé à 40 km de Bena Dibele, où nous avons décidé de dormir dans une paroisse catholique.

De Yenga, nous traversâmes la rivière Sankuru à l’aide d’un bac trainé par un bateau rapide. Car le moteur du bac existant avant st tombé en panne il y a deux ans et n’a jamais été réparé. Chaque véhicule qui traverse cette grande rivière doit donc louer un bateau pendant une heure pour pousser le bac ; comme personne n’a le choix on taxe 120 $ pour ce service. En traversant cette rivière, nous avons dormi à Bena-Dibele, 3à 00 km de Katako-Kombe.

De Bena-Dibele, nous abordâmes la partie la plus pénible de notre voyage. Au bout de 35km nous étions obligés de dormir à cause de l’état inexistant de la route. Il était extrêmement difficile de passer avec une jeep. Cette partie de la route est maintenant réservée aux camions. Ainsi, pour atteindre Lodja (distance de 150km), il nous a fallu deux jours. Arrivés finalement à Lodja vers midi, nous avons décidé de dormir, car la fatigue accablait terriblement nos corps. C’est seulement au neuvième jour de notre voyage que nous sommes arrivés à Katako-Kombe, notre destination finale.

Pendant ce voyage de 2000km, nous avons donc connu des difficultés qui ont retardé notre marche. Il s’agit, entre autres, des pannes, embourbements, travail de remblayage des trous. Nous avons connu un accident en route : par glissement dans un endroit très serré de la route, nous sommes tombés dans un trou. Heureusement personne d’entre nous n’était blessé. »

Voici quelques photos :

Het einde van 2020 is in zicht. Voor velen een horrorjaar, een verloren jaar, een verliesjaar. Voor anderen een bezinningsjaar, een tijd om te onthaasten en wat orde in huis en bij zichzelf te brengen.

Centraal-Afrika bleef grotendeels gespaard van de grootste ellende van de coronacrisis. Over het waarom bestaan heel wat hypothesen waarop ik hier verder niet zal ingaan. In Katako-Kombe hebben ze geen enkel geval gehad en wellicht is deze informatie juist. Aanvankelijk was er paniek en waren complottheorieën legio, waardoor mensen massaal naar het ziekenhuis kwamen met allerhande ingebeelde of echte klachten die echter niets met corona te maken hadden. Het liet het gezondheidspersoneel toe een aantal hygiënische maatregelen in te voeren die ook voor andere aandoeningen nuttig kunnen zijn.

De regio heeft te kampen gehad met lokale politieke instabiliteit, dat ook een zeker impact had op het project. Tegen begin 2021 zouden de meeste problemen op dat vlak dienen opgelost te zijn.

De geplande activiteiten liepen grotendeels volgens plan door, vooral eens het binnenlands vervoer, dat door de lockdown enkele maanden heel moeizaam verliep, normaliseerde.

Er zijn ter plaatse degelijk opgeleide lokale gezondheidswerkers en administratief personeel die het ziekenhuis en de gezondheidszone goed beheren. Zoals reeds gemeld werd het lokale team in 2020 versterkt door de komst van een volwaardige chirurg, Pius Wonga.

Spijtig genoeg zal één van de dokters, Lambert Nsodi, Katako-Kombe verlaten om zich in Kinshasa te vestigen; we wensen hem veel succes toe. We moeten nu op zoek naar een even gedreven dokter, wat niet evident is, want de leefomstandigheden diep in het binnenland zijn niet evident.

We hebben dit jaar gelukkig kunnen rekenen op heel veel solidariteit vanwege onze trouwe sympathisanten die onze oproep hebben beantwoord om, ondanks de omstandigheden, het project financieel te steunen. Dit zal ons toelaten de activiteiten die we voor 2021 gepland hebben te kunnen verwezenlijken. We hopen dat de Belgische Ontwikkelingssamenwerking haar steun aan het project niet zal verminderen omwille van bezuinigingen; die steun hebben wij broodnodig.

Rik Neirynck gaf een boek uit, een dagboek over zijn acht missies in Katako-Kombe, waarvan reeds 250 exemplaren t.v.v. het project werden verkocht (kostprijs 50 euro en voor wie interesse heeft nog te bestellen via mail aan rik.neirynck@scarlet.be).
– Er zijn momenteel nog een 50-tal boeken beschikbaar.  Elke €50 van deze resterende boeken gaat volledig naar het project in Katako-Kombe.
– Het dagboek is te koop in beide winkels in het atrium van AZMM.

Wij danken Memisa die het project professioneel beheert en opvolgt vanuit hun zetels in België en in Congo. Ook Artsen Zonder Vakantie, die dit jaar geen Belgische vrijwilligers heeft kunnen uitsturen maar toch enkele missies met Congolese gezondheidswerkers heeft kunnen organiseren, en medisch materiaal opstuurde.

Het zusterziekenhuis Maria Middelares Gent stuurde andermaal materiaal op en verleende een substantiële financiële hulp. Er werd in dat ziekenhuis ook gestart met een geboortelijst project; dit laat toekomstige ouders toe aan familie en vrienden, die een geschenk willen geven, voor te stellen (een deel) te schenken aan de moeders in Katako-Kombe om hun de kans te geven correct opgevolgd te worden tijdens hun zwangerschap en een bevalling of keizersnede in optimale omstandigheden te ondergaan in het ziekenhuis van Katako-Kombe. De giften zijn fiscaal aftrekbaar.

Wie nog op de valreep in 2020 wil genieten van een verhoogde fiscale aftrek (60%) voor giften kan nog storten op Memisa Katako-Kombe  BE79 8805 6167 7133  met vermelding: 910/8000/0002. 

Mede namens de Werkgroep Katako-Kombe wens ik jullie allen een rustig en veilig eindejaar en een hoopvol en solidair 2021 toe.

Yves Kluyskens

Rik Neirynck werkte 35 jaar als ergotherapeut in de toenmalige Kliniek Sint-Jozef in Gentbrugge (nu: Medisch Centrum Maria Middelares) en reisde acht keer naar Katako-Kombe. In zijn dagboek ‘Ils vont là où même les moustiques sont sauvages’ of ‘Naar waar muskieten nog wild zijn’ vertelt hij over zijn ervaringen als technisch vrijwilliger in de gezondheidszone. Rik geeft informatie mee die zelden beschreven wordt als het over gezondheidszorg in ontwikkelingslanden gaat. De volgende thema’s komen onder andere aan bod:

• Hoe leeft de lokale bevolking?
• Hoe omgaan met emoties?
• Hoe verloopt het reizen onderweg?
• Hoe verlopen de werkzaamheden?
• Welke rol speelt het klimaat?

Het boek is geschreven in het Nederlands, enkel de titel is Frans. Meer informatie vind je hier.

De kostprijs bedraagt 50 euro. Je vindt het boek in de shop in het atrium. Een proefdruk doet er ook dienst als inkijkexemplaar, maar in het echte boek zijn de foto’s natuurlijk van veel betere kwaliteit.

De opbrengst gaat integraal terug naar Katako-Kombe, waar momenteel gewerkt wordt aan een extra consultatieruimte en een postoperatieve hospitalisatie-afdeling. Dit is het ideale moment om de uitbouw van de basisgezondheidszorg in Katako-Kombe alsnog te ondersteunen, gezien de jaarlijkse barbecue omwille van COVID-19 niet kon doorgaan!

Deze maand start dokter Pius Wonga als chirurg in het ziekenhuis van Katako-Kombe. Pius werd jaren geleden door dokter Herman Devriendt aangespoord om zich te specialiseren in chirurgie aan de Universiteit van Lubumbashi.

Herman Devriendt heeft zijn loopbaan uitgebouwd in de kliniek St Jozef (later Maria Middelares, campus St Jozef) in Gentbrugge. Hij leidde er heel veel jonge assistenten heelkunde van de Universiteit Gent op. Na zijn loopbaan vertrok hij tweemaal per jaar op missie met Artsen Zonder Vakantie om op hun beurt jonge Congolese dokters op te leiden in Katako-Kombe; hij ging er meer dan twintig keer naartoe. Tijdens die missies kwamen jonge Congolese dokters, van soms meer dan 500 km, zijn missies volgen.

Met zijn ervaring kon Herman snel oordelen wie handig en gemotiveerd was. Tijdens verschillende missies kon hij de chirurgische en menselijke kwaliteiten van dokter Pius beoordelen en hem overhalen zich verder op te leiden tot een volwaardige chirurg. Hij bekwam zijn erkenning enkele weken geleden.

Ondanks het feit dat een chirurg veel meer kan verdienen in een Afrikaanse grootstad heeft hij zich aan zijn woord gehouden dat hij na zijn studies naar zijn geboortestreek zou terugkeren om “zijn” mensen te behandelen en de jonge collega’s verder op te leiden. Grote voordelen zijn ook dat hij de lokale cultuur, gewoonten en taal kent.

Langs onze kant zullen weer voor zorgen dat hij in optimale omstandigheden, rekening gehouden met de lokale context, zou kunnen werken. Wij hadden reeds een lokale verpleegkundige naar Bukavu gestuurd om een opleiding in anesthesie te volgen; hij kan Pius nu bijstaan. Sinds geruime tijd is het operatiekwartier goed uitgerust. Met Memisa en Artsen Zonder Vakantie is afgesproken dat de infrastructuur op de diensten chirurgie (postoperatief gebouw), anesthesie (beademingstoestel), sterilisatie (autoclaaf) en spoed (opleiding en materiaal) verder zou uitgebouwd worden.

Wij wensen Dokter Pius Wonga een mooie start toe en hopen op een verdere vruchtbare samenwerking.

Yves Kluyskens

In 2018 werd met financiële steun van de provincie Oost-Vlaanderen gestart met een “motor-ambulance project” in de gezondheidszone Katako-Kombe.

Dit project beoogt het vervoer van urgenties en van patiënten die zich moeilijk kunnen verplaatsen vanuit de gezondheidscentra en dorpen naar het ziekenhuis. Hiervoor worden motoren omgevormd tot een voertuig dat een zieke persoon min of meer comfortabel kan vervoeren. Heel dikwijls begeleidt een tweede persoon de zieke omdat het in Congo de gewoonte is dat minstens één familielid van een gehospitaliseerde patiënt op de campus van het ziekenhuis verblijft om voor hem/haar te koken en bepaalde zorgen toe te dienen (wassen, kleden..).

Het project wordt lokaal beheerd en opgevolgd door een comité met vertegenwoordigers van de de lokale civiele maatschappij en enkele gezondheidswerkers.

Voor de levering van de eerste motor in maart 2019 had het comité gezorgd dat eenvoudig materiaal (schoppen, houwelen, kruiwagens..)  een aantal wegen (pistes) hersteld waren door jongeren, die hiervoor een kleine bijdrage krijgen; deze enthousiaste jongeren blijven sindsdien regelmatig de “points chauds” (vooral stroken met putten door de erosie in het regenseizoen) onderhouden, zodat de motoren niet moeten omrijden of teveel vertragen.

Ik was zelf getuige in april 2019 van de eerste patiënt die werd aangevoerd; heel snel kwamen anderen aan.

Met steun van de provincie Oost-Vlaanderen werd een tweede motor-ambulance aangekocht in 2020. Dat was ook nodig gezien het snel groeiend succes en de uitgebreide oppervlakte van de gezondheidszone (meer dan een vierde van België). Dank zij de tweede motor kon het gebied waar patiënten konden afgehaald worden verder uitgebreid worden; voordien reed de motor uit tot 60 km van het ziekenhuis, waarmee ongeveer twee derde van de bevolking toegang had tot deze dienst; nu bereiken de motoren nagenoeg alle gezondheidscentra (“centres de santé”).

Drie centres de santé beschikken over beperkte hospitalisatiemogelijkheden, een kleine materniteit en hebben toegang tot meer diagnostische middelen en behandelingen zoals transfusies. Zo nodig kunnen bepaalde patiënten ook naar deze centra vervoerd worden in noodsituaties.

Bepaalde centres de santé hebben gsm bereik. In de andere wordt een radioverbinding (“radiophonie) geïnstalleerd waarmee kan gecommuniceerd worden met het ziekenhuis om een motor uit te sturen. Deze installaties kunnen uiteraard ook gebruikt voor andere nuttige activiteiten zoals de vraag naar advies van de dokters in het ziekenhuis, de aanvraag van vaccins en medicamenten, het doorgeven van statistische gegevens enz.

Een deel van de kosten wordt door de bevolking zelf gedragen. Hiervoor betaalt iedereen die op consultatie gaat naar een centre de santé een kleine bijdrage die naar een solidariteitsfonds gaat, waarmee uitgaven zoals premies voor de chauffeurs, en het onderhoud en de aankoop van brandstof voor de motoren worden gedekt.

Tijdens het tweede trimester van 2020 zag men nagenoeg een verdubbeling van het aantal gebruikers van de dienst nadat de tweede motor in gebruik werd genomen: er werden van april tot juni 183 patiënten vervoerd naar het ziekenhuis, waaronder talrijke urgenties. Zo konden een aantal vrouwen, die tijdens hun bevalling in centres de santé acute problemen ondervonden, van ernstige complicaties of zelfs overlijden gespaard worden. Het is duidelijk dat zowel de kindersterfte als de moedersterfte gedaald zijn dankzij het project.

Er wordt een nieuwe aanvraag ingediend bij de provincie Oost-Vlaanderen om de steun aan het project te verlengen na 2020.

Yves Kluyskens

Ten gevolge de coronamaatregelen ging onze jaarlijkse BBQ ten voordele van het gezondheidsproject in Katako-Kombe dit jaar niet door. Wij stuurden naar de deelnemers van de vorige jaren en aan andere sympathisanten een oproep om toch iets te storten voor het project en/of om zich het boek van Rik Neirynck over zijn missies in Katako-Kombe aan te schaffen. In Maria Middelares werd een baristabar gehouden. Al deze alternatieven voor de BBQ hadden een onverhoopt succes, zodanig dat we minstens evenveel fondsen binnenkregen als hetgeen de BBQ de laatste jaren opbracht. We kregen ook bijzonder veel aanmoedigingen en van trouwe deelnemers het bericht dat ze het evenement en zijn specifieke sfeer dit jaar echt misten hebben met de hoop dat de BBQ volgend jaar opnieuw kan doorgaan.

Wij willen alle donoren heel hartelijk bedanken voor hun giften. Jullie hebben ons  een hart onder de riem gestoken en dat gaf een heerlijk gevoel aan ons en vooral aan onze medewerkers en de bevolking ter plaatse. Een boodschap van solidariteit, ondanks de omstandigheden die het leven nu ook eens bij ons flink overhoop gegooid heeft.

Gelukkig bleef Katako-Kombe tot nu toe gespaard van de corona-epidemie. Het materiaal en de medicatie kwam, met een zekere vertraging, allemaal toe, de activiteiten verlopen naar wens.

Spijtig genoeg kon de Ziekenhuis voor Ziekenhuis missie niet doorgaan, noch de Artsen Zonder Vakantiemissies met Belgische vrijwilligers; deze laatste zijn vervangen door uitstekende alternatieven, met name een pediatrische missie  met Congolese professionelen uit Bukavu en een opleiding van het diensthoofd spoedgevallen in een uitstekend ziekenhuis in Kinshasa.

Yves Kluyskens

De beslissing is gevallen :
Het Katako-dagboek ‘Ils vont là où même les moustiques sont encore sauvages’ zal uitgegeven worden.

Vandaag 21-08-2020 zijn er 168 inschrijvingen voor het Katako-dagboek.

Inschrijven is nog mogelijk tot en met 15 september 2020 a.s. door storting van €50 (eventueel + €10 verzendingskosten) op rekening BE46 7360 6691 7536 van Katako-dagboek   IBAN KREDBEBB met in de mededeling: Katako-dagboek.

Meer info: http://www.riks.be/Katako-Kombe/dagboeken-flyer-info.htm

In april laatstleden schreef ik dat de epidemie door het coronavirus zijn intrede had gedaan in Congo en men voor het ergste vreesde gezien de klassieke hygiënische maatregelen en de social distancing moeilijk haalbaar zijn in de Congolese context, in het bijzonder in de grootsteden. De catastrofe is er niet gekomen, noch in Congo, noch in de meeste landen van Sub-Sahara Afrika. Alleen Zuid-Afrika kende/kent een zware epidemie, maar dit land is niet echt te vergelijken met de andere gezien de levensstandaard er globaal hoger is, er veel meer “co-morbiditeit” aanwezig is (diabetes, hypertensie, obesitas, alcoholisme, aids..), er meer mensen op leeftijd leven en het in Zuid-Afrika winter was als de epidemie echt uitbrak. Een aantal hypothesen werden vooropgesteld om het geringe aantal COVID-19 gevallen (deze die de ziekte klinisch doormaken) en sterftegevallen elders in Afrika te verklaren: het groot aantal kinderen en het gering aantal ouderlingen, het leven buiten eerder dan binnen, een veel lager percentage van de bevolking levend met co-morbiditeit (al nemen deze “beschavingsziekten er wel toe), de mogelijke (kruis)bescherming door vaccinaties die hier niet worden toegediend of door bepaalde tropische ziekten… Wellicht weten we hierover later meer; intensief onderzoek is aan de gang.

Er wordt gezegd dat de statistieken over het aantal besmettingen en complicaties onbetrouwbaar zijn, en wellicht is dat deels juist, maar dan zou men op zijn minst een overrompeling van de ziekenhuizen en mortuaria verwachten, en dat blijkt absoluut niet het geval te zijn. De hoop is dat de toestand stabiel blijft; trouwens ook in Zuid-Oost Azië en grote delen van India zijn er weinig klinische gevallen en overlijdens door Covid-19.

In Congo werden snel een reeks maatregelen genomen die vergelijkbaar zijn met hetgeen in de westerse landen was ingevoerd en wellicht hebben deze wel resultaten geboekt en vooral vermeden dat de infectie zich over het ganse grondgebied zou verspreiden; het personenverkeer van de grootsteden naar het binnenland werd onmiddellijk beteugeld, vooral het luchtverkeer. Een groot deel van de provincies hebben nog geen enkel bekend geval en dit is onder meer het geval in de Sankuru, waar Katako-Kombe ligt.

We vernemen dat in Katako-Kombe de organisatie van de gezondheidszorg relatief normaal verlopen is de laatste maanden.

Enkele vaccins en medicamenten kwamen met vertraging toe omwille van restricties op vrachtverkeer. Gelukkig konden de meeste programma’s (ondervoeding, malaria, aids, tuberculose, de meeste vaccinaties, de opvolging van kinderen en zwangeren..) en de normale activiteiten in het ziekenhuis doorgaan, omdat het nodige materiaal voor de epidemie ter plaatse was. Ook de bouwwerken liepen door en er was voldoende brandstof voor de voertuigen in stock. Een meevaller was de hervatting van de activiteiten van de Amerikaanse ontwikkelingssamenwerking (USAID via de ngo Prosani), na twee jaar afwezigheid in de streek, met onder meer de aanvoer van heel wat essentiële medicatie.

De hoofdgeneesheer van de gezondheidszone (médecin Chef de Zone de santé), dokter Raphaël Lola, bleef nagenoeg vier maanden geblokkeerd in Kinshasa nadat de lock down er werd ingevoerd de dag dat hij een terugvlucht diende te nemen na het volgen van een seminarie van Memisa in de hoofdstad. Hij heeft heel wat van op afstand kunnen regelen, onder meer dank zij de medewerking van de Memisamedewerkers in Kinshasa en een vlotte gsm-en internetverbinding. Hij nam recent de eerste vlucht naar de Sankuru, eens de maatregelen werden versoepeld.

Zoals in april gemeld werden een aantal maatregelen genomen in de gezondheidszone om paraat te staan mocht de epidemie toch overwaaien. Het gaat grotendeels om vormingen over hygiëne aan de gezondheidswerkers en de bevolking, die ten allen tijde nuttig zijn, en om medicatie die voor andere aandoeningen nuttig kunnen gebruikt worden.

Als alles meevalt zal corona niet al te zware repercussies kennen op het project. Alleen is het spijtig dat een missie van Artsen Zonder Vakantie (pediatrie) en een missie van Ziekenhuis voor Ziekenhuis (ism Maria Middelares, Gent) dienden uitgesteld te worden.  En uiteraard gaat de jaarlijke bbq begin september dit jaar niet door, maar reeds heel wat sympathisanten hebben deelgenomen aan het baristamoment in Maria Middelares, een bijdrage gestort op het project of/en het boek van Rik Neirynck over zijn talrijke missies in Katako-Kombe besteld. Dat doet ons team echt veel deugd! We zijn ervan overtuigd dat anderen nog de volgende weken hun voorbeeld zullen volgen.

Yves Kluyskens

Sinds half maart heeft het coronavirus zijn intrede gemaakt in Congo, meer specifiek in Kinshasa en voor een korte tijd in Bukavu. Dit is ook het geval in de andere landen van Sub-Sahara-Afrika. Alhoewel we voorzichtig moeten zijn met statistische gegevens blijkt na enkele weken dat de verwachte catastrofale uitbraak van de epidemie tot nu toe niet heeft plaats gehad. Maatregelen van social distancing zijn nagenoeg onmogelijk, zeker in dichtbevolkte slums, en het gezondheidssysteem is niet opgewassen om talrijke gecompliceerde gevallen op te vangen; in rurale ziekenhuizen kunnen patiënten nagenoeg onmogelijk afgezonderd worden.

Hetzelfde, eerder onverwachte, fenomeen doet zich ook voor in andere tropische gebieden zoals in ZO Azië. Alhoewel men met dergelijke uitspraken voorzichtig moet blijven voor wat nog komen kan, zijn er een aantal hypothesen vooropgesteld die enige verklaring zouden kunnen geven. Eén ervan is de demografische structuur in deze landen, met een belangrijke zeer jonge populatie, waarvan men stilaan weet dat hun rol bij de verspreiding van het virus eerder beperkt is, en een geringe oudere bevolking, daar ook de meest kwetsbare groep zoals ook blijkt uit hun overlijdensstatistieken.

De Congolese autoriteiten hebben vrij snel een aantal drastische maatregelen genomen, o.m. om import van gevallen uit het buitenland en export van gevallen vanuit Kinshasa naar het binnenland te vermijden; binnenlandse vluchten zijn nog alleen toegelaten voor essentieel goederentransport. Maatregelen met betrekking tot handhygiëne, dragen van mondmaskers, social distancing, afzonderen van zieken en afsluiten van zwaar besmette wijken werden in Kinshasa ingesteld en in de mate van het mogelijke toegepast. Op nationaal niveau werden de maatregelen doorgegeven aan alle intermediaire niveaus (vooral aan provinciale departementen van Volksgezondheid) zodat men voorbereid zou zijn op een potentiële lokale epidemie.

Nevenverschijnselen bij elke gevaarlijke epidemie is het verspreiden van complottheorieën en de neiging tot overreacting en extreme angst bij de bevolking. Zelfs in afwezigheid van de ziekte in een regio worden de medische structuren vermeden met allerhande negatieve gevolgen: geen opvolging meer van chronische aandoeningen zoals aids, tuberculose en ondervoeding, geen snelle en correcte behandeling van malaria aanvallen en zware infecties, verwaarlozing van vaccinaties enz. Men vreest dat er hierdoor veel meer doden vallen dan door het coronavirus.

In Katako-Kombe is men niet bij de pakken blijven zitten. Van zodra het nieuws binnensijpelde dat het virus in Congo aanwezig was werd ism Memisa en Artsen Zonder Vakantie een actieplan opgemaakt om met de beschikbare middelen toch heel snel voorbereid te zijn op een eventuele uitbraak ter plaatse. We weten dat we voor zware gevallen weinig aankunnen; beademing is niet mogelijk in het ziekenhuis, wel zuurstoftoediening. Dus beter snel preventieve maatregelen nemen eerder dan patiënten te moeten opnemen.

Onmiddellijk werden lokale naaisters aangesproken om een groot aantal mondmaskers te maken volgens de voorgeschreven normen, evenals  beschermingskledij voor de gezondheidswerkers. De vlotte internetverbinding vergemakkelijkt de communicatie en het opzoeken van informatie op gespecialiseerde sites (zoals deze van de Wereldgezondheidsorganisatie). Op enkele weken tijd werden alle zorgverleners en al wie zich binnen de gemeenschap met het welzijn van de dorpsbewoners bezighoudt (zogenaamde “relais communautaires”) opgeleid in de basismaatregelen om zichzelf en de bevolking te beschermen. Via de lokale radio verspreidt een gerespecteerde verantwoordelijke van de gezondheidszone de voorgestelde maatregelen. De theatergroep van het ziekenhuis, die sinds jaren rondreist om boodschappen mbt gezondheidsproblemen over te brengen, heeft een stuk gemaakt over het thema dat zij opvoeren in de dorpen. Er werden grote hoeveelheden vloeibare zeep, ontsmettingsmiddelen, afstandsthermometers, handschoenen evenals affiches en ander promotioneel materiaal via een cargovliegtuig opgestuurd vanuit Kinshasa. Enkele geneesmiddelen die enig nut blijken te hebben bij gecompliceerde gevallen werden ook geleverd.

Met deze maatregelen hoopt men dat een epidemie zou kunnen beperkt worden mocht het virus de regio bereiken. We zijn overtuigd dat Katako-Kombe, dankzij het dynamisme en de capaciteiten van de lokale ploeg en de samenwerking met Memisa en Artsen Zonder Vakantie, een voorbeeld kan betekenen voor andere rurale gezondheidszones in Congo.

Yves Kluyskens

Momenteel zijn we hier in back to base modus met het coronavirus dat onze maatschappij in een wurggreep houdt. Gelukkig leven we in een land met een gezondheidszorgsysteem dat de epidemie wellicht aankan.

Maar wat zou geschieden mocht het virus in Congo toeslaan? Wat zou er concreet gebeuren in een regio zoals Katako-Kombe?

Er zijn aanwijzingen dat het virus niet gedijt in warme landen, maar misschien is dit een voorbarige vaststelling en kan dat veranderen, mocht bijv. een mutatie optreden. De demografische structuur van de bevolking zou een pluspunt kunnen zijn gezien het virus niet echt gevaarlijk blijkt te zijn voor gezonde kinderen en de ouderen, de grootste risicogroep bij ons, er een heel kleine minderheid van de bevolking vertegenwoordigt. Maar heel wat kinderen in Congo hebben een verminderde immuniteit omwille van chronische ondervoeding: 40 % van de kinderen onder 5 jaar lijdt aan zogenaamde stunting, dwz dat zij te klein zijn voor hun leeftijd door een chronisch tekort aan evenwichtige voeding en herhaalde infecties; een kleiner percentage lijdt aan zichtbare ondervoeding of wasting, uitgemergelde kinderen zoals we die uit beelden in de media kennen en die extreem gevoelig zijn voor elke infectie. Het zou dus wel kunnen dat in absolute cijfers jonge kinderen de belangrijkste risicogroep wordt. Men zou dan toestanden kunnen meemaken zoals we die tot enkele jaren geleden (voor de veralgemeende vaccinatie) meemaakten, waar bij een epidemie van mazelen 10 à 20 % van de jonge kinderen overleden. Ook zwangere vrouwen zouden een risicogroep kunnen zijn als ze ondervoed zijn; zwangeren hebben sowieso een lagere immuniteit, wat toeneemt bij ondervoeding. Patiënten met aids en tuberculose vormen ook een belangrijke risicogroep.

Mocht het coronavirus in Katako Kombe toeslaan zou men wellicht een ander beeld hebben dan bij ons en men is er met de huidige middelen zeker niet tegen bestand. Zelfs al is basisgezondheidszorg behoorlijk georganiseerd in de gezondheidszone Katako-Kombe zijn de middelen niet aanwezig om in het ziekenhuis zwaar zieke patiënten die hoog technologische apparatuur nodig hebben op te vangen. Maatregelen om de mensen in quarantaine de houden of onderlinge contacten te vermijden zijn omwille van het lage scholingsniveau , de beschikbare communicatiemiddelen en culturele gewoontes moeilijk. Dit zagen we reeds bij de indijking van de ebola-epidemie in sub-Sahara Afrika.

Spijtig genoeg diende een missie pediatrie van Artsen Zonder Vakantie, die in april geprogrammeerd was, noodgedwongen uitgesteld te worden.

Intussen komen de jaarrapporten van 2019 binnen. Hieruit leert men dat de evolutie van het project volgens schema en naar wens verlopen is. Belangrijke aanwinsten waren een satellitaire internetverbinding die de communicatie enorm verbetert, het opstarten van een motor-ambulance programma ism de provincie Oost-Vlaanderen en de volledige dekking van het ziekenhuis door zonne-energie.

We hopen dat de huidige crisis en haar financiële repercussies onze donoren niet zullen afhouden om ons verder te steunen. We hebben die echt nodig om de verworvenheden te bestendigen en het project verder uit te bouwen.

Yves Kluyskens

Deze maand verbleven Rik Vereecke ing. en Kurt Saenen één week in Katako-Kombe.

In 2015 werd door Energie Assistance een zonnepaneleninstallatie  aangelegd die toeliet het operatiekwartier en het moederhuis van stroom te voorzien. Dit jaar werd de installatie uitgebreid zodat de volledige campus van het ziekenhuis voortaan van stroom op zonne-energie kan genieten.  Het ziekenhuis wordt nu onafhankelijk van de dure energietoevoer door de generator; deze laatste zal nog alleen sporadisch gebruikt worden voor de radiologie en de autoclaaf. Er werd ook gezorgd voor een betere beveiliging van de installatie tegen blikseminslag.

Dit project werd volledig gesponsord door Rotary Wetteren en een privé sponsor.

Het initiatief past volledig bij de filosofie van Rik Vereecke over al dan niet zinvolle die men kan terugvinden in het artikel in MO* magazine, waarvan hierbij de link:

https://www.mo.be/opinie/ontwikkelingssamenwerking-vloek-zegen

Van 28 oktober tot 10 november verbleef een missie van Artsen Zonder Vakantie (AZV) in Katako-Kombe (KK). Voor Herman Devriendt, chirurg, was het zijn 21^e en laatste missie in KK. Hij was vergezeld door Pierre Lavry, anaesthesist, en Geert Luyck, gynaecoloog; beiden hadden eerder reeds aan AZV-missies in KK deelgenomen; verder waren er twee Congolese medewerkers, een klinische biologe en een biomedisch ingenieur. Ten slotte kwam Pius Wonga; de ploeg vervoegen hij is zelf afkomstig uit KK en beëindigt zijn opleiding in chirurgie aan de Universiteit van Lumbumbashi, waarna hij zich in KK zal vestigen (tegen de half 2020).

Uit de missieverslagen kan men vernemen dat er hard werd gewerkt om alle patiënten op te vangen, de operaties vlot verliepen, de postoperatieve zorgen goed georganiseerd waren, het laboratorium en het moederhuis zeer behoorlijk functioneerden; een aantal medische toestellen en accessoires werden hersteld. Meer dan de helft van de patiënten kwam van meer dan 150 km ver.

Een deel van de medicatie kwam slechts na één week toe, de archivering van de dossiers blijft problematisch, voor de sterilisatie heeft men zijn plan moeten trekken met oudere methodes (kookpotten, poupinel) gezien de autoclaaf aan herstel toe was en het vervangstuk niet beschikbaar was, het voorraadbeheer is aan verbetering toe, de operatiescharen moeten vervangen worden.  Dokter Pius Wonga gaf een zeer professionele indruk, heeft heel wat ingrepen uitgevoerd de operatiescharen zijn waarbij hij onderricht gaf aan de lokale artsen en kon na het vertrek van de Belgische ploeg de patiënten die laattijdig waren aangekomen verder zelf opereren. Globaal was de sfeer heel goed en was iedereen het eens dat het een geslaagde missie was.

Deze maand verbleef een missie oftalmologie andermaal twee weken in Katako-Kombe. De voorbereiding ter plaatse, waaronder de recrutering van patiënten die soms honderden kilometers afleggen om verzorgd te worden, verliep optimaal. Hierdoor kon iedereen die zich aanbood geholpen worden.

Hierbij een kort verslag van dokter Herman Burvenich.

Zesde oftalmologische missie Katako-Kombe

Op 6 oktober 2019 vertrokken  wij , Herman Burvenich (oogarts) en Paul Van Den Berghe (verpleger), in naam van Oftalmo-Sankuru naar Katako-Kombe.

Ditmaal werden wij vergezeld door een Congolese oogarts, dr Socrate Kapalu, medisch directeur van het oogziekenhuis Mwangaza in Kolwezi. De ngo Licht Voor De Wereld is de oprichter en bezieler van dit ziekenhuis, naast reeds gebouwde oogziekenhuizen in Lubumbashi, Likasi en Mbuji Mayi.

De organisatie is zeer performant en leidt ook zijn eigen oogartsen op. Ze zijn zeer bekwaam en behoren eigenlijk tot de top in Congo. Bewijze hiervan het resultaat van 14 dagen missie: ondanks vele technische problemen een eindresultaat van 320 consultaties en 120 ingrepen waaronder 110 cataract extracties met lensinplantatie.

Wij landden dinsdag 22 oktober om 5 h ’s morgens op Zaventem met opnieuw een dosis goed gevoel in de verdere hoop dat plaatselijke Congolese oogartsen stilaan de taak op zich zullen nemen.

Op 1 september had de 15^e happening tvv het project in Katako Kombe plaats. Eens temeer was het een succesvolle dag dank zij de perfecte organisatie, de inzet en het enthousiasme van een vijftigtal vrijwilligers, de 550 deelnemers, met de aanwezigheid van personaliteiten uit de politieke en ngo wereld, van fondsen, service clubs en individuen die het project sponsoren en vooral van de elk jaar groeiende groep deelnemers van Maria Middelares Gent. Dit alles oogt goed voor de toekomst en de bestendiging van het project.

Kristin Neutjens, Sarah Hanssens en Yves Kluyskens, die recent op missie gingen naar het jumelageziekenhuis in Katako Kombe in het kader van het initiatief Ziekenhuis voor ziekenhuis van Memisa namen allen het woord.

Het project in Katako Kombe mag met enige trots terugblikken op de realisaties van het laatste jaar: herstelwerken aan de operatiezaal, voltooiing van de bouw van twee gezondheidscentra, bouw van een guest house voor onder meer externe missies, aankoop van medisch materiaal, installatie van een tandartscabinet, aankoop van fietsen, twee motoren en invoering van een motor-ambulance voor het transport van urgenties en zware zieken, aanwerving van een ingenieur elektromechanica, steun aan de opleiding in anaesthesie een verpleger enz..

Nu reeds kunnen we de volgende bbq aankondigen op zondag 6 september 2020 op dezelfde locatie.

Yves Kluyskens

In juli had een missie van Artsen Zonder Vakantie (AZV) plaats in het ziekenhuis van Katako-Kombe (KK). Op zichzelf geen wereldnieuws gezien dit de twintigste keer was dat AZV een missie uitstuurde naar KK. Uitzonderlijk was dat het de tweede missie was die volledig werd verricht met Congolese dokters en verpleegkundigen; de eerste had plaats in oktober 2018 toen een klassieke missie (met een Belgische ploeg) diende afgelast te worden omwille van de onzekerheid in het kader van de verkiezingen.

Hierbij behoort het ziekenhuis van KK tot de instellingen waar degelijke proefprojecten van AZV, dus met lokale professionelen, worden uitgevoerd. Zoals de eerste missie kende de txeede een groot succes. AZV zorgt hierbij voor de logistiek (reizen, materiaal, medicatie). Voordelen van dergelijke missies zijn een betere culturele inbedding, een vlotter contact met de patiënten zonder taalbarrières, de soms vlottere overdracht van bepaalde kennis, het respect voor de Afrikaanse collega’s die -eindelijk- naar waarde worden erkend, de bevordering van de zelfredzaamheid en autonomie.

Dit neemt niet weg dat in de toekomst nog missies AZV zullen georganiseerd worden in KK met Belgische of gemengde ploegen.

De zomermaanden juli en augustus staan ook in het teken van de voorbereiding op ons jaarlijks mega-evenement, de bbq ten voordele van het gezondheidsproject in Katako-Kombe en die doorgaat op 1 september.

Inschrijven

Kan via deze link.

“Eind maart was het eindelijke zover! Gepakt en gezakt, met ons paspoort en visum bij de hand, vertrokken we met ons drieën (Yves, Kristin en ik) voor het groot avontuur: de inleefreis naar Katako-Kombe”, vertelt Sarah Hanssens, verpleegkundige van het ziekenhuis AZ Maria Middelares Gent.

“Tijdens de reis werden we overspoeld met indrukken, kwamen we op een zeer directe manier in contact met de lokale bevolking en hun leefwijze en cultuur, bezochten we zeer afgelegen plaatsen waar de tijd is blijven stilstaan en werden we uitgedaagd om onze grenzen te verleggen zodat we onszelf soms tegenkwamen. Het werd voor mij de meest leerrijke reis die ik beleefde en waarschijnlijk ooit zal maken. Dit onder meer dankzij Dr. Kluyskens, Yves, die het project sinds jaren opvolgt en ons ontzettend veel en boeiende uitleg gaf over de evolutie, de structuur en werking en de valkuilen van de gezondheidszorg in Congo, meer bepaald in het Sankuru-gebied, waar Katako Kombe gelegen is. We kwamen in contact met verschillende mensen, ieder met hun eigen levensverhaal, en kwamen op zeer diverse plaatsen, van de dichtbevolkte en luidruchtige hoofdstad Kinshasa tot in dorpjes in het diepe oerwoud waar ze slechts één keer per jaar een auto zien voorbijrijden.”

Volwaardig ziekenhuis

Zo sprak Sarah onder meer met Joseph, die sinds 2007 in het ziekenhuis van Katako-Kombe werkt als hoofdverpleegkundige op de afdeling chirurgie. “De staat van het ziekenhuis was toen rampzalig, op het randje van instorten. Het aantal patiënten dat zich hier toen liet behandelen, was zeer laag, mede door de vele infecties die zich voordeden door een gebrek aan hygiëne. Dankzij de steun van Memisa en het Ziekenhuis voor Ziekenhuis-netwerk werden de gebouwen verstevigd en uitgebreid  met onder andere een sterilisatieafdeling, een apotheek, een dienst urgentie, de pediatrie, een dienst postoperatieve zorg, kinesitherapie, voedingsspecialisten, een laboratorium, een dienst radiologie etc., kortom alles om hier een volwaardig ziekenhuis van te maken.”

Sensibiliseren met theater

Ook Kristin Neutjens, kinesiste in Maria Middelares,  blikt terug op een reis “die nog lang zal nazinderen.” “In Kinshasa woonden we een atelier bij, georganiseerd door Memisa voor de lokale verantwoordelijken van hun projecten in Congo. Er ontstonden pittige discussies over de rol van de vrouw, het milieu, HIV, medicatie, TBC,… Interessant om vast te stellen dat deze actuele onderwerpen heel anders worden beleefd dan bij ons.”

“In Katako-Kombe maakte het ziekenhuispersoneel overuren om ons hartelijk te ontvangen. Als welkomstgeschenk kregen we een levende geit, die we Bernadette doopten, en twee kippen.

Voorts trokken we door de brousse, naar ver afgelegen gezondheidscentra waar de mensen terechtkunnen voor eerste zorgen en eventuele doorverwijzing naar het ziekenhuis in Katako Kombe. ‘s Avonds verwenden lokale jeugdgroepen ons met zang en dans. Een theatergroep, waarvan veel personeelsleden deel uitmaken, toonden ons hoe ze de mensen kunnen sensibiliseren rond HIV, en de educatie van de meisjes.”

“Na een spannende terugreis, met hevige onweders, omvergevallen bomen die de weg versperden, vertragingen en dreigende annulering van binnenlandse vluchten, kwamen we terug aan in België. Ik kijk met veel tevredenheid en toch ook heimwee terug op deze fantastische reis.”

In maart-april gingen Kristin Neutjens, kinesiste, Sarah Hanssens, verpleegkundige, en Yves Kluyskens, arts, voor nagenoeg drie weken op inleefmissie naar Katako Kombe in het kader van het initiatief van Memisa ‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’, in casu het jumelageproject tussen Maria Middelares (Gent) en het ziekenhuis van Katako Kombe.

Na een deelname aan een atelier over gender en ontwikkeling bij Memisa in Kinshasa werd het in Katako Kombe een kennismaking met alle facetten van het gezondheidsproject, waarbij kennismaking met het ziekenhuis en er intens meewerken met de lokale medewerkers, een bezoek aan gezondheidscentra diep in het oerwoud, ontmoetingen en gesprekken met de gezondheidswerkers en met de bevolking, emotionele ervaringen, feestelijke ontvangsten, moeilijkheden met de wegeninfrastructuur en onzekere vluchten ruim aan bod kwamen. Een regelrechte onderdompeling in de lokale realiteiten en cultuur.

Meer verslagen over deze rijke missie volgen nog op de website.

Yves Kluyskens

Op 21 maart vertrekt een inleefmissie naar Congo in het kader van de jumelage van Maria Middelares (MM) Gent met het ziekenhuis Katako-Kombe (KK). Drie personen verbonden met MM nemen aan deze missie mee: Kristin Neuntjens, kinesiste, Sarah Hanssens, verpleegkundige en Yves Kluyskens, arts.

Deze missie wordt georganiseerd in het kader van Ziekenhuis voor Ziekenhuis, een initiatief/netwerk van Memisa. Dit is opgericht in 2004 en MM Gent is een actief lid sinds 2005.

Binnen dit netwerk engageren Belgische ziekenhuizen zich om hun patiënten, bezoekers en personeel te sensibiliseren voor de grote problemen van toegang tot kwaliteitsvolle basisgezondheidszorg in bepaalde Afrikaanse landen. Een goede manier om kennis te maken met de realiteiten op dat gebied zijn inleefmissies met gemotiveerde personen van het jumelageziekenhuis.

De eerste inleefmissie van MM Gent naar KK ging door in 2015 met professor Pascal Verdonck, directeur van MM,  Katrien Vandaele, hoofdverpleegkundige en Yves Kluyskens. In navolging hiervan kwam in MM een hele dynamiek en golf van sympathie op gang, met allerhande initiatieven, teksten in de onthaalbrochure en Personeelskrant van MM, in publicaties van Memisa, tijdschriften en op de website. Er kwam ook financiële en materiële steun van velen. De naam van het jumelageziekenhuis is intussen niemand onbekend in MM.

Na de missie wordt verder gerapporteerd op de website.

Realisaties in Katako-Kombe in 2018. 

Naast de verdere uitbouw van basisgezondheidszorg werden de volgende activiteiten verricht in 2018 dank zij subsidies van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking, van de Provincie Oost-Vlaanderen en giften van Maria Middelares en de talrijke donoren op de rekeningen van het project bij Memisa en de Jan Steyaert Stichting.

Herstelling van de muur van de operatiezaal die op instorten was.
Start van de bouw van een guesthouse en van een bureel voor de projectverantwoordelijken.
Kleine herstelwerken aan gebouwen van het ziekenhuis die aan erosie leden.
Herstel incinerator van het ziekenhuis.
Voltooiing van de bouw van twee gezondheidscentra.
Aanleg van twee waterbronnen.
Installatie van een tandartskabinet.
Ingebruikname van de nieuwe 4×4.
Aankoop van 16 fietsen, twee motoren en één motorambulance.
Aankoop van een koelkast voor het laboratorium en één voor de apotheek.
Ingebruikname van een spectrofotometer in het laboratorium.
Aankoop van medisch materiaal.
Opsturen van medisch materiaal en uniformen vanuit Maria Middelares Gent.
Herstelwerken aan twee belangrijke toegangswegen naar het ziekenhuis en aankoop van het nodige materiaal hiervoor.
Aankoop van een PC.
Aankoop van een fonie voor een gezondheidscentrum.
Aanwerving van een ingenieur elektromechanica.
Terugkeer van de hoofdlaborante na drie jaar extra opleiding in Kinshasa.
Steun aan het tweede jaar opleiding in anesthesie (in Bukavu) van een verpleger.
Opleidingsmissie van een professionele vroedvrouw uit Kinshasa in het moederhuis (2 maanden).
Opleidingsmissie van een professionele verpleger uit Kinshasa in de pediatrie en spoed (3 maanden).
Twee missies van ngo Artsen Zonder Vakantie (chirurgie, gynaecologie, verpleegkunde).
Missie van ngo Oftalmo Sankuru (ism Light for The World).

Evaluatiemissie van het project door dr Yves Kluyskens.

Giften voor het project kunnen als volgt verricht worden: 

Giften met fiscaal attest:

Memisa Katako-Kombe
BE79 8805 6167 7133

Giften zonder fiscaal attest:

Steyaert Stichting
BE12 8900 1462 4092

Vermelding: Katako Kombe

Enkele weken geleden verscheen via een korte video een campagne van drie Belgische ngo’s (Memisa, Artsen Zonder Vakantie en Dokters van de Wereld) over problemen met stroom- en watertoevoer in Congolese ziekenhuizen ‘Ondenkbaar in België, de realiteit in DR Congo’,. Deze vindt u ook op onze website en raden we u aan eens te bekijken. Het is een interpellerende video, maar slechts het topje van de ijsberg, vooral in rurale ziekenhuizen. Aansluitend hierop heet dokter Yves Kluyskens een artikel geschreven waarin hij de toestand in rurale Congolese ziekenhuizen  uiteen zet. U kunt het artikel lezen in de rubriek te lezen.

Bij deze wensen we voor alle lezers het allerbeste in 2019, evenals hoop voor Congo, voor de mensheid en het klimaat.

Ondanks een zeer gespannen sfeer in Congo omwille van alle onzekerheden omtrent de verkiezingen, die normaal gezien zouden doorgaan eind december, blijven het ziekenhuis en de gezondheidszone in Katako-Kombe hun werk verder verrichten volgens schema. Rond Katako-Kombe blijft het rustig maar de ritten binnen de grotere regio worden beperkt omwille van de onveiligheid. Deze laatste heeft ook een impact op het aantal patiënten die in normale omstandigheden van heinde en ver naar het ziekenhuis komen omdat zij vertrouwen hebben in de diensten die er verleend worden; onrechtstreeks heeft dit ook een terugslag op het inkomen van het ziekenhuis; en ook van de ziekenhuismedewerkers, die deels van een premie op die inkomsten leven. Iedereen hoopt dat de rust zo snel mogelijk terugkomt in het land.

Geen water of elektriciteit tijdens een operatie. Een tekort aan artsen of geneesmiddelen…

Deze zomer werden verschillende patiënten in Brussel geconfronteerd met ondenkbare situaties!
Ontdek aan de hand van video’s die met een verborgen camera zijn opgenomen, het contrast tussen de Belgische en Congolese gezondheidssystemen. Een reactie op deze dramatische situatie, die ondenkbaar is in België, is dringend nodig!

53 leden en hun geliefden staan te popelen om u op 13 en 14 oktober de vruchten van hun oenologische zoektocht aan te bieden. Een 50-tal wijnen worden u aangeboden en er is volop tijd en plaats voor een hapje, een drankje en een aangenaam gesprek. De volledige opbrengst van deze wijnverkoop gaat naar onze sociale projecten en deze worden via pancartes en folders aan U voorgesteld.Onze leden zullen u met plezier hierover meer uitleg verschaffen.
Noteer alvast de datum in je agenda.Het wordt terug een mooi en gezellig gebeuren !

Het ziekenhuis van Katako-Kombe in DR Congo ligt erg afgelegen waardoor de afstand tussen het ziekenhuis en de gezondheidscentra groot is. De wegen zijn barslecht en niet onderhouden, het is dus niet evident om zieken – en zeker noodgevallen – naar het ziekenhuis te brengen.

In een straal van zestig kilometer rond het ziekenhuis liggen nochtans twee belangrijke wegen. Samen met de lokale bevolking werkte AZ Maria Middelares, een solidair ziekenhuis van ons netwerk Ziekenhuis voor Ziekenhuis, een plan uit om deze wegen permanent te onderhouden zodat in elk geval motoren vlot kunnen passeren. Het vervoer van zwaar zieke patiënten en noodgevallen verloopt namelijk het snelst met dat vervoermiddel.

Er zijn wel aanpassingen aan een motor nodig om hem om te vormen tot een zogenaamde motorambulance die patiënten comfortabel vervoert. De kosten hiervan worden gedeeltelijk betaald  door de patiënten zelf die vervoerd worden. Voorts krijgt het project de steun van de Provincie Oost-Vlaanderen. Na één jaar wordt het geëvalueerd en als de resultaten positief zijn, wordt er een tweede motor aangekocht en ingezet.

Dit initiatief levert ook economische voordelen op. Zo zorgen betere wegen ervoor dat landbouwproducten met de fiets naar de stad Katako-Kombe kunnen worden gebracht en ter plaatse kunnen worden verkocht.

Yves Kluyskens

September 2018.

Op zondag 2 september had de dertiende editie van de jaarlijkse bbq ten voordele van het gezondheidsproject in Katako-Kombe plaats. Het evenement kende een groot succes: nagenoeg 600 sympathisanten daadgen op, de organisatie was perfect mede dank zij de inzet van een 60-tal vrijwilligers en we konden rekenen op uitzonderlijk mooi weer.

Die dag stond dit jaar in het teken van de nauwe samenwerking tussen Memisa en Artsen Zonder Vakantie. Katako-Kombe is hiervan een schoolvoorbeeld: sinds 2008 werken beide ngo’s samen op terrein, wat de erkenning van de gezondheidszone Katako-Kombe als demonstratiezone in Congo in belangrijke mate heeft bevorderd.

Wij zijn het ziekenhuis Maria Middelares, dat gejumeleerd is met het ziekenhuis Katako-Kombe in het kader van het project Ziekenhuis voor Ziekenhuis van Memisa, bijzonder dankbaar voor hun bijzondere bijdrage aan het succes van dit feestelijk gebeuren.

Yves Kluyskens

Placide Lofukola kreeg eind juli met onderscheiding zijn diploma van elektrotechnisch

ingenieur aan het Institut Supérieur de Techniques Appliquées (ISTA) de Kinshasa, een zeer hoog aangeschreven instituut voor hoger onderwijs in Congo. Zijn zes jaar durende studie werd gesponsord door giften van Belgische donoren die het project genegen zijn. De terugkeer naar ‘zijn thuisbasis’ Katako-Kombe verzekert een meer professionele opvolging van alles wat te doen heeft met energie, water, bouwwerken, voertuigen, onderhoud van elektrisch medisch materiaal, informatica, communicatie. Een nieuwe toekomst voor het project, dat streeft naar capaciteitsversterking van de lokale actoren.

De maand augustus blijft uiteraard traditioneel in de ban van de jaarlijkse bbq ,die dit jaar op 2 september plaats vindt. Voor wie nog niet ingeschreven is (foei!) verwijzen we naar de link: www.mariamiddelares.be/nl/katako-kombe-loopwandelmeeting-bbq-2018

Deze maand staat in het teken van de start van de campagne voor de bbq op 2 september ten voordele van het project in Katako-Kombe. Dit jaar staat het event in het teken van de capaciteitsversterking van onze medewerkers in Congo en in het bijzonder van de samenwerking tussen Memisa en Artsen Zonder Vakantie (AZV) die beide hiertoe bijdragen.

Wij hopen op een toeloop van sympathisanten en, zoals in 2016 en 2017,  opnieuw minstens 600 deelnemers te mogen verwelkomen.

Yves Kluyskens

In mei werden de functionering van het ziekenhuis van Katako-Kombe en de resultaten van de activiteiten van de gezondheidszone door het Congolese Ministerie van Volksgezondheid en het Bureau Diocésain des Oeuvres Médicales (BDOM) geëvalueerd. Zoals de vorige jaren kregen beide een zeer hoge score toegekend met name 92 % voor het ziekenhuis en 91 % voor de gezondheidszone; dit zijn de hoogste scores ooit en verreweg de beste resultaten in vergelijking met de andere gezondheidszones van de regio. Dit wijst erop dat, ondanks de heel moeilijke politieke situatie in Congo die ook indirect weegt op het project (vooral de forse daling van de waarde van de Congolese franc), op lokaal vlak, mits de nodige inzet, toch goed werk kan geleverd worden. Een opsteker voor al wie bij het project betrokken is maar ook voor wie blijft geloven in ons project en het blijft steunen.

Yves Kluyskens

Op 1 mei is dokter Lambert Onosola Nsodi gestart als médecin traitant in het ziekenhuis van Katako-Kombe. In september verliet dokter Néron Tapenge het ziekenhuis om een opleiding in chirurgie te volgen aan de Universiteit van Lubumbashi. Sindsdien werd de interim verzekerd door dokter Raphaël Lola, die nu medisch directeur wordt in het ziekenhuis van Dikungu, op 130 km van Katako-Kombe.

Dokter Lambert heeft reeds enige jaren ervaring opgedaan in ziekenhuizen in Kinshasa, onder meer op vlak van basischirurgie. Hij is afkomstig uit de Sankuru en kent dus de lokale taal. Hij werd uitgekozen onder tal van andere kandidaten die zich voor de functie aanboden. We wensen hem welkom en een vlotte start.

In april verbleef een missie van de ngo Oftalmo Sankuru onder leiding van dokter Herman Burvenich twee weken in het ziekenhuis van Katako-Kombe. Het was hun vierde missie. De vorige jaren zorgde de ngo reeds voor een heel professionele installatie waarmee een goed opgeleide verpleger dagelijks consultaties en kleine ingrepen kan verrichten; er is ook constant stroom op zonne-energie beschikbaar voor het consultatielokaal.

Tijdens de missie werden 350 consultaties verricht en 50 ingrepen uitgevoerd, het merendeel cataractoperaties. De dag van hun vertrek kregen we volgend sms-bericht uit Katako-Kombe: “ En leur rendant la vue, ils ont rendu la vie à tant de patients.”

Ik kom zopas terug van Katako-Kombe. Ondanks een verzuurd politiek klimaat in Congo, heel wat hindernissen om er deze keer te geraken en een loodzwaar programma keer ik terug met een goed gevoel.

Ter plaatse is het rustig en het project loopt vlot. De motivatie van de lokale medewerkers valt onmiddellijk op; het beleid van de gezondheidszone en het ziekenhuis wekt de bewondering van iedereen op; er worden stagiairs van de ganse streek naar Katako-Kombe gestuurd dat meer en meer een pilootproject en opleidingscentrum wordt.

Eén week kon ik samenwerken met een vierkoppige ploeg van Artsen Zonder Vakantie (AZV), waaronder de chirurg Herman Devriendt die er voor de zeventiende keer was. Ook zij waren onder de indruk van het niveau van het personeel van het ziekenhuis; dit is echter grotendeels te danken aan de talrijke missies van AZV sinds 2008, waarbij vooral aandacht gaat naar overdracht van kennis en capaciteitsversterking. Ik heb er ook tamelijk veel consultaties verricht en ervaren dat patiënten dikwijls honderden kilometers te voet of op de fiets hadden afgelegd. Uit de gesprekken en verslagen kon ik verder afleiden dat ook buiten de missies heel wat mensen van heinde en ver komen naar katako-Kombe omwille van de reputatie van goede opvang en organisatie, behoorlijke capaciteiten van de lokale dokters en verpleegkundigen en degelijke infrastructuur.

Het grootste probleem is de sterke devaluatie van de Congolese munt het laatste jaar, wat een verdere verpaupering van de bevolking (en van het gezondheidspersoneel) meebrengt en de inkomsten van het ziekenhuis, dat met vaste forfaits werkt in lokale munt, vermindert; en dit temeer dat al het materiaal en de medicatie in harde munt (dollars) moeten betaald worden. Een challenge voor de leefbaarheid van het ziekenhuis, ondanks haar groeiend succes.

Yves Kluyskens

Op zondag 28 januari had in het Concertgebouw Brugge een benefietconcert plaats ten voordele van het project Katako-Kombe. Het Collegium Vocale Gent olv Philippe Herreweghe zorgde voor een feestelijk slot van Brugges Bach-vijfdaagse met een prachtige uitvoering van een missa brevis en twee cantates van de componist.

Het publiek werd toegesproken door de artistiek directeur van Het Concertgebouw, Jeroen Vanacker, en door Paul Vandenberghe. Paul is ex-zanger in het koor van het Collegium Vocale Gent, nam deel aan een oftalmologische missie van de ngo Oftalmo Sankuru in Katako-Kombe, waarbij hij erg onder de indruk kwam van de realisaties en noden, en slaagde erin zowel Philippe Herreweghe als het Concertgebouw warm te maken voor dit initiatief. Het werd een schitterende avond waarvan de 1.200 aanwezigen in een tot de nok gevulde concertzaal intens genoten.

Na de uitvoering werd ons door Katrien Van Eeckhoutte, directeur van het Concertgebouw, een cheque van 7.500 euro overhandigd. Met dat geld zullen het moederhuis evenals de aankoop van oftalmologisch materiaal voor het ziekenhuis van Katako-Kombe worden gesponsord.

Onze hartelijkste dank gaat naar het Concertgebouw Brugge, het Collegium Vocale Gent en Paul Vandenberghe, maar ook naar Memisa, AZV, Maria Middelares Gent, Artsenkrant en het Sint Barbaracollege van Gent voor de promotie van dit evenement.

Yves Kluyskens

2017 was een positief jaar voor het gezondheidsproject Katako-Kombe.

We kregen eens temeer het label van demonstratiezone en ziekenhuis van het Congolese ministerie van Volksgezondheid, wat erop wijst dat beide beantwoorden aan de criteria van een degelijk georganiseerde basisgezondheidszorg en goed beleid.

Dit jaar werd het aanbod in het ziekenhuis uitgebreid met een dienst kinesitherapie en tandheelkunde, en werd de spoedopname operationeel.

De hoofdlaborante beëindigde een tweejarige navorming in het Institut Supérieur de Techniques Médicales in Kinshasa, één van de dokters een navorming van enkele maanden in inwendige ziekten in het Ngaliemaziekenhuis in Kinshasa en onze kinesist een stage in het ziekenhuis van Kisantu.

AZV kwam drie weken op missie heelkunde en gynaecologie, en het ziekenhuis genoot ook van een vorming door een vroedvrouw en een verpleger spoed uit Kinshasa gedurende twee maanden.

In het ziekenhuis werd een kantine geopend en onderging het operatiekwartier grondige herstellingswerken; in de gezondheidszone werden twee gezondheidscentra gebouwd.

De jaarlijkse bbq en de wijnverkoop in Maria Middelares kenden een groot succes. De inschrijving op het benefietconcert van 28 januari 2018, door het Collegium Vocale Gent in het Concertgebouw van Brugge, loopt vlot en we hopen de zaal volledig uitverkocht te krijgen.

Het team van de werkgroep Katako-Kombe  wenst  u een voorspoedig 2018 toe  en dankt hartelijk al haar vrijwilligers en sponsors.

“Een glaasje op het nieuwe jaar en Katako-Kombe”
Onze wijnkelder voor de eindejaarsfeesten wat bijvullen en koppelen aan een goed doel blijkt een succes te zijn geworden.
Aan allen hartelijk dank om het gezondheidsproject te blijven steunen.

Collegium Vocale Gent o.l.v.. Philippe Herreweghe
Concertgebouw Brugge
zondag 28 januari 2018 om 20u00.

ten voordele van Katako-Kombe

“So singen wir recht das Gratias”

Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Kantate 102 Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben
Kantate 187 Es wartet alles auf dich
Missa brevis in A

De opbrengst van dit concert gaat naar medische projecten in de Democratische republiek Congo nl. de verdere uitbouw van het ziekenhuis in Katako Kombe en het project Oftalmo Sankuru.

Meer info :
www.katako-kombe.be
www.oftalmo-sankuru.be
www.memisa.be
www.azv.be
www.concertgebouw.be
www.lightfortheworld.be
www.collegiumvocale.com

Tickets: € 46-35-23

Online via https://www.concertgebouw.be/nl/programmagids/detail/voca 
en klik daar in de agenda op “in winkelkar” van 28.01.18 / 20.00 Collegium Vocale Gent (vergeet niet de couponcode BENEFIET te vermelden)
ofwel telefonisch : Ticketlijn Tickets Brugge +32 70 22 12 12 (0,30 €/min)
Openingsuren: ma – vrij: 14.00 – 17.00 uur. feestdagen.
Tickets worden gratis naar uw e-mailadres verstuurd.
Het Concertgebouw ligt op 5 minuten wandelafstand van het treinstation van Brugge.
Voor wie met de auto komt: er is een ondergrondse parkeergarage.

Ter gelegenheid van zijn afscheidsfeest, na een lange carrière op dienst inwendige ziekten in St Jozef en Maria Middelares, wenste dokter Guy De Cock geen geschenken en vroeg aan zijn sympathisanten eventueel iets te storten op het gezondheidsproject Katako-Kombe. Met deze  giften werd een gezondheidscentrum (centre de santé) gebouwd in Ongenge, een belangrijk dorp op 125 km van het ziekenhuis. Dit centrum werd in oktober 2017 geopend en zal nu toelaten aan de verpleegkundigen om in een goed uitgerust gebouw basisgezondheidszorg  in betere condities dan vroeger aan te bieden.

Van  6 tot 14 oktober had een zeer grondige evaluatie plaats van het gezondheidsproject in Katako-Kombe door twee experts van Memisa,  ism het Congolese ministerie van Volksgezondheid en van dokter Yves Kluyskens. De conclusie was heel positief en de gezondheidszone werd eens temeer uitgeroepen tot de beste van de provincie Sankuru. Het uitzonderlijke label van ‘Zone de Santé et Hôpital de démonstration’ werd bevestigd.

Bij deze gelegenheid werden de activiteiten gepland voor het laatste trimester van 2017 en het jaar 2018. Dit houdt onder meer de oprichting van diensten tandheelkunde en kinesitherapie in en het uitsturen van een verpleegkundige voor drie jaar opleiding in anesthesie naar een gespecialiseerd instituut in Bukavu.

De samenwerking met Memisa et Artsen zonder Vakantie wordt tot 2021 verlengd.

De bbq ten voordele van het project in Katako-Kombe op zondag  3 september was een schitterende dag.

Niet enkel door de schittering van de zon maar vooral door de “straling” van de meer dan 600 sympathisanten, die duidelijk genoten van de gemoedelijke, broederlijke  sfeer!

De nooit aflatende efficiëntie van de organisatoren, het enthousiasme van de vrijwilligers en de emotionele dankwoorden van de lokale Congolese bevolking, die dokter Jean Takombe, zelf afkomstig van Katako-Kombe, speciaal  kwam uitspreken, maakten het feest zo compleet.

Iedereen beloofde volgend jaar opnieuw van de partij te zijn!

Deze maand staat in het teken van de voorbereiding van de jaarlijkse bbq op 3 september ten voordele van het project. Talrijke vrijwilligers zijn reeds maanden in de weer om van die dag opnieuw een geslaagd feest te maken. We roepen alle fans en geïnteresseerden op om zich in te schrijven via de website (te vinden in de rubriek ‘activiteiten’ ) en campagne te voeren bij vrienden en familie om dit zinvol project te steunen door hun aanwezigheid op de bbq.

Placide is een intelligente een betrouwbare  jongeman van Katako-Kombe. Sinds vijf jaar steunen we zijn studies in elektromechanica in Kinshasa. In 2015 behaalde hij het diploma ingenieur en doet momenteel nog twee specialisatiejaren. Het is de bedoeling dat hij nadien voor het project zou werken in Katako-Kombe: aankoop, onderhoud en herstelling van al wat met elektriciteit of mechaniek te maken heeft, maar ook opvolgen van de bouwwerken voor het project.

Een maand geleden werd Placide Lofukola door een wagen overreden in Kinshasa. Men vreesde voor een subdurale hersenbloeding. Uiteindelijk viel alles wel mee, maar verloor hij vier weken kostbare tijd om zijn examens in eerste zittijd voor te bereiden.  Pech, want het was de bedoeling dat hij tijdens zijn verlof allerhande klusjes zou kunnen doen in Katako-Kombe. Maar we zij zeker dat hij zijn jaar in tweede zit zal redden en hij heeft beloofd dan toch nog de geplande werken uit te voeren.

De BAD (Banque Africaine de Développment, een onderdeel van de Wereldbank) heeft, na studie van de ondergrond in Katako-Kombe, beslist boringen uit te voeren om een deel van de stad te voorzien van drinkbaar water, in het bijzonder het hospitaal. Deze actie past in het kader van een intensieve campagne die wij ook hier het laatste jaar gevoerd hebben om fondsen te verzamelen om het hospitaal het ganse jaar door te voorzien van (drinkbaar) water. De gelden die wij hiervoor ingezameld hebben zullen ons toelaten een watertoren te bouwen om het water naar de verschillende diensten in het ziekenhuis aan te brengen. Mocht de Wereldbank beslissen ook dit te financieren zullen de giften aangewend worden om het elektriciteitsnet op zonnepanelen, dat momenteel het operatiekwartier en het moederhuis dekt, uit te breiden naar alle diensten.

Yves Kluyskens

Het hospitaal van Katako-Kombe meldt ons dat zij een tandarts, gediplomeerd aan de Universiteit van Kinshasa (UNIKIN) heel recent in dienst hebben genomen. Er is een grote vraag van de bevolking naar een tandarts. In een eerste tijd zal hij gebruik maken van basismateriaal dat het project eerder ter beschikking had gesteld van een potentiële tandarts. We zullen zijn activiteiten na enkele maanden evalueren en dan beslissen of het zinvol is een meer professioneel kabinet te installeren.

De Wereldbank heeft in het bureel van de administratie van de Gezondheidszone Katako-Kombe (het zogenaamd Bureau Central de la Zone de Santé, op de campus van het ziekenhuis gelegen) een zeer performante internetinstallatie geplaatst. Tot nu toe verliep de communicatie met ons soms erg moeilijk, omdat afhankelijk van een antenne die slechts enkele uren per dag functioneel was (meestal ’s nachts!). Voor het opsturen van rapporten of foto’s was men verplicht zich te verplaatsen naar Lodja, op 150 km van Katako-Kombe, om een internetconnectie te vinden. Dit kan voortaan vanuit Katako-Kombe zelf. We zullen voortaan ook via skype met onze partners kunnen communiceren.

In maart verbleven dokters Herman Devriendt (chirurg), Pierre Lavry (anesthesist) en Jan Aerts (gynaecoloog) twee weken in Katako-Kombe (KK). Zij namen deel aan de 17^e missie van Artsen Zonder Vakantie (AZV) in dat hospitaal, waarvan de twee eerstgenoemden er ter plaatse reeds heel wat achter de rug hebben, wat de kennisoverdracht en de contacten met de lokale gezondheidswerkers bevordert. Talrijke artsen uit omliggende ziekenhuizen (soms op > 300 km van KK) namen deel aan de vormingen en ingrepen. Er was zo’n toeloop aan patiënten dat niet iedereen kon geopereerd worden, maar een aantal kon na de missie door de best gevormde lokale artsen behandeld worden. Zoals gewoonlijk kwamen honderden vrouwen voor de gynaecologische consultaties. Instructies om bepaalde aspecten (hygiëne, organisatie van de diensten) werden doorgegeven. Uiteindelijk een geslaagde missie, maar iets te kort omwille van vervoersproblemen. Eind 2017 is een nieuwe missie AZV gepland. 

Follow up waterproject.

In 2016 werden een aantal acties ondernomen om de watertoevoer naar het ziekenhuis te garanderen. Hiervoor werden fondsen verzameld.

Er bestonden drie mogelijkheden: een boring uitvoeren op grote diepte, zeer grote citernes bouwen om tijdens het regenseizoen voldoende water te capteren om het droge seizoen te overbruggen, water oppompen vanuit een bron.

Het was de bedoeling in het najaar 2016 een expert te sturen naar Katako-Kombe om een evaluatie te verrichten en de beste keuze te maken; evenwel kon deze missie niet doorgaan omwille van een te onstabiele toestand en onzekere binnenlandse vluchten in Congo op dat ogenblik. Voorlopig is deze missie uitgesteld tot juli.

Evenwel heeft de Wereldbank (WB) intussen Katako-Kombe “ontdekt” en een studie laten uitvoeren om na te gaan of via een boring water zou kunnen opgepompt worden; zij zijn recent langs geweest en we wachten op hun rapport. Momenteel hebben ze wel afgezien van een boring, mocht deze zinvol zijn, tot de politieke situatie in Congo en ter plaatse rustiger wordt.

Het is evident dat we nu wachten op het rapport van de WB. Het heeft geen zin nog iemand uit te sturen als blijkt dat de WB zelf overgaat tot een waterboring.

Het geld dat we voor het waterproject via giften gekregen hebben houden we voorlopig op de rekening tot de WB een beslissing genomen heeft. Gaan zij over tot een boring kunnen we de giften gebruiken om een watertoren te bouwen en het water via een buizensysteem naar de verschillende ziekenhuisdiensten te brengen (de WB beperkt zich tot de boring). Mocht het advies van de WB negatief zijn zoeken we een andere oplossing en sturen onze expert uit.

Van zodra we meer nieuws hebben komt dit in de nieuwsberichten van de website.

Yves Kluyskens

Dokter Yves Kluyskens is deze maand voor evaluatiebezoek geweest in Katako-Kombe. Hij heeft ook de grote lijnen uiteengezet van het nieuwe project van Memisa-AZV dat tot 2021 zal lopen.

Hij heeft hij kunnen vaststellen dat het gezondheidsproject het laatste jaar flink gevorderd is. Recent werden zowel de gezondheidszone als het ziekenhuis eens temeer uitgeroepen tot de meest performante in de provincie Sankuru.

Het ziekenhuis kent zichtbaar een grote toevloed van patiënten uit alle uithoeken van deze provincie met een oppervlakte van driemaal die van België. Deze gunstige evolutie is te danken aan een sterke lokale ploeg  en de steun van en de samenwerking met  de Belgische ngo’s Memisa-AZV en O^ORL. In 2016 werden het operatiekwartier en het moederhuis in ism Energie Assistance voorzien van zonne-energie, waardoor deze diensten op gebied van stroomtoevoer nu autonoom kunnen werken. Er werd ook gestart met een spoedopname.Hij vond ter plaatse een grote hoeveelheid goed bruikbaar medisch materiaal en uniformen, die vanuit het ziekenhuis Maria Middelares Gent waren opgestuurd.

Van de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking (DGD) kregen we het goede nieuws dat de steun aan het gezondheidsproject in Katako-Kombe voor vijf jaar (2017-21) wordt verlengd, zowel via Memisa als AZV (Artsen Zonder Vakantie). De gezondheidszone Katako-Kombe wordt door hen zelfs erkend als demonstratiezone voor het project bij Memisa, wat een aantal belangrijke positieve implicaties heeft op budgettair en organisationeel vlak. De beide ngo’s Memisa en AZV zullen vanaf 2017 ook intensief samenwerken, o.m. in de Democratische Republiek Congo.

Ter gelegenheid van de officiële opening van de nieuwe polikliniek op de campus St Jozef van Maria Middelares (in Gentbrugge) gaf dokter Herman Devriendt een voordracht over de activiteiten van Artsen Zonder Vakantie in Katako-Kombe en over het impact van het jumelageproject tussen het ziekenhuis in Congo en Maria Middelares. Er waren heel wat geïnteresseerden aanwezig waaronder directieleden, dokters, verpleegkundigen en secretaressen van het ziekenhuis, huisartsen, persmensen.

Vanuit het ziekenhuis van Katako-Kombe wordt ons gemeld dat het materiaal dat maanden geleden werd opgestuurd ter plaatse is aangekomen. Het gaat om nagenoeg een volle container allerhande materiaal in goede staat dat we konden recupereren in Maria Middelares na de verhuis van de diensten naar de nieuwbouw: monitoren, defibrillator, chirurgisch materiaal, mayotafels, krukken, serumstaanders, roltafels, kasten enz. Ze zijn ons heel dankbaar hiervoor.

In het kader van de campagne 2016  “Santé” van 11.11.11, met de nadruk op “basisgezondheidszorg voor iedereen”, werd/wordt het gezondheidsproject in Katako-Kombe op verschillende plaatsen uiteengezet.

Op 20 oktober werd Yves Kluyskens uitgenodigd om, samen met Memisa, in debat te gaan met andere ontwikkelingsorganisaties op het Mondiaal Café in de Zebrastraat te Gent, een initiatief van 11.11.11 en Mo magazine.

Op 11 november is Yves Kluyskens door het comité 11.11.11 Vosselaar uitgenodigd om een lezing te geven over het gezondheidsproject in Katako-Kombe.

Herman Burvenich en Rik Neirynck werden in hetzelfde kader geïnterviewd door “Info Merelbeke” over hun bijdrage aan het hospitaal van Katako-Kombe (oftalmologische missies, elektrificatie van het ziekenhuis).

zie: https://www.merelbeke.be/sites/default/files/bijlage/MERELBEKE_11-2016_HR_LR.pdf

Tijdens het WE van 8 & 9 oktober organiseerde de Rotary Wetteren haar jaarlijkse wijnverkoop ten voordele van haar sociale en andere projecten. Een deel van de opbrengst gaat naar het project in Katako-Kombe, dat deze service club sinds jaren ondersteunt, waarvoor onze dank en waardering.

De design- en meubelzaak Pinehouse in Ronse heeft zijn deuren definitief gesloten. De overblijvende stock werd verkocht, o.m. bij opbod,  tvv het waterproject in Katako-Kombe. Onze hartelijkste dank gaat hierbij naar Christian en Myriam Bodé-Cloquet.

Deze baby’s vinden dat het zo niet langer kan! Er moet een einde komen aan de slechte omstandigheden waarin moeders in Afrika bevallen. Protesteer mee op www.babyprotest.be

De jaarlijkse sponsorloop en bbq ten voordele van het project op 4 september kende een record aantal deelnemers. Nagenoeg 600 personen namen deel, waarvan 530 aan de bbq zelf. De sfeer was vrolijk en gemoedelijk.
Er was een belangrijke vertegenwoordiging aanwezig van de medewerkers van Maria Middelares Gent.
Al wie deelnam had heel veel lof voor de perfecte organisatie. De opbrengst gaat integraal naar de voorziening van water aan het hospitaal van Katako-Kombe, dat onder ernstig watertekort lijdt tijdens het droge seizoen.

De speech die dr Yves Kluyskens gaf kan je hier nalezen.

Unicef heeft beloofd in de loop van de komende maanden in de 17 gezondheidscentra (centres de santé- CS) een koelkast op zonne-energie te installeren voor de bewaring van de vaccins. Dit is heel goed nieuws. Jaren geleden installeerden wij een aantal koelkasten op petroleum in strategisch gelegen CS. Dit had het nadeel dat niet alle CS over een koelkast beschikten en dus een aantal hun vaccins in andere CS dienden te stockeren wat tijdverlies en risico op verval van vaccins inhield. Verder waren grote stocks petroleum nodig om de koelkasten draaiend te houden, wat duur was en niet zonder gevaar: in 2015 werd een CS vernield nadat een koelkast op petroleum in de vlammen opging. (cfr nieuws okt. 2015).

Placide Lofukola, onze toekomstige verantwoordelijke voor het onderhoud van de infrastructuren in Katako-Kombe laat weten dat hij geslaagd is in zijn vierde jaar ingenieur elektromechanica aan het ISTA te Kinshasa. Begin oktober begint hij aan een tweejarige specialisatieopleiding waardoor hij in staat zal zijn ook ‘ingewikkelder’ medische toestellen te onderhouden en zelfs te herstellen.
Placide heeft zijn studies kunnen verwezenlijken dank zij financiële steun van de Jan Steyaert Stichting.

De Zone de Santé Katako-Kombe werd door het Congolese Ministerie van Volksgezondheid officieel uitgeroepen tot demonstratiezone (Zone de Santé de démonstration). Dit is een belangrijke erkenning, die slechts aan enkele zones wordt toegekend die goed functioneren en basisgezondheidszorg goed uitgebouwd is op basis van een hele reeks criteria. Deze zone mag dan ook mensen uit andere zones opleiden.

In de Sankuru (vier maal de oppervlakte van België, 11 gezondheidszones), heeft alleen Katako-Kombe dit label gekregen. In bijlage een tabel met de rangschikking van de gezondheidszones volgens hun performantie.

Bijgaand de tabel met de rangschikking van de gezondheidszones volgens hun performantie.

Klik op de foto om te vergroten

Na een vijf jaar durende voorbereiding vertrokken Rik Neirynck voor AZV, Jelle Christiaens en Steff De Coster voor Energy Assistance, naar Katako-Kombe. Ze hebben daar voor het operatiekwartier en de materniteit een zonnepaneleninstallatie geïnstalleerd en enkele noodzakelijke aanpassingen gedaan aan het elektriciteitsnet. Alhoewel een blikseminslag ‘wat roet in het eten’ kwam gooien, werkte de installatie perfect na twee dagen testen. Zelfs tijdens de testfase konden twee urgente ingrepen uitgevoerd worden. Na de testfase werd gedurende acht uur non-stop geopereerd. ’s Nachts was er dan ook nog een urgentie in de materniteit en drie diensthoofden werkten ondertussen ook gedurende drie uur aan verslagen voor Memisa en AzV.

Van 18 maart tot 3 april werd in Katakokombe een vijfde oftalmologische missie georganiseerd. De equipe bestond uit dr. H. Burvenich, oftalmoloog, dr. D. Boedts,,KNO-arts en mr. J. Vreys, verantwoordelijke voor de technische kant van de zaak.
De apparatuur die bij vorige missies werd geïnstalleerd, werd gelukkig in goede staat “teruggevonden” en aangevuld met nieuw meegebracht materiaal, instrumentarium, lenzen en disposables.       Onze oftalmoloog opereerde er, spijts technische problemen, een vijftigtal cataracten en deed er 270 consultaties, uiteindelijk evenveel als bij de vorige missie met twee oftalmologen…
Hij heeft zich letterlijk uit de naad gewerkt. De patiënten, velen soms dagen onderweg, bleven maar toestromen… Het was dus drummen zowel in de operatiezaal , maar vooral in de consultatieruimte…Gelukkig werd hij bijgestaan door enkele toegewijde lokale assistenten, die zorgden voor een min of meer goede organisatie en verloop.

Alle ingrepen werden gevolgd (via een meekijker geïnstalleerd op de operatiemicroscoop) door een lokale dokter-zuster, Sr.Béatrice, die een tweejarige opleiding in cataract-chirurgie had genoten in Kinshasa. Zij kon op die manier heel wat ervaring opdoen. Het is de bedoeling dat zij later zorgt voor de continuïteit van het oftalmo-project. Binnen twee maand organiseert dr. Hardi, een Hongaarse broeder oftalmoloog uit Kananga, die vroeger al in Katakokombe werkte , er een nieuwe oftalmologische missie, waarbij opnieuw sr. Béatrice zal worden ingeschakeld en verder opgeleid.
Terwijl H. Burvenich druk in de weer was, zorgden beide anderen, deels voor de organisatie, deels voor het herstel van allerlei technische problemen, voor het inrichten van een andere oftalmo-consultatie (in Lodja), voor een 50 tal KNO consultaties etc. Aan werk ontbrak het niet…
Spijt problemen allerhande, inherent aan dergelijke missies in een kansarm gebied als dat van de Sankuru, kunnen we met een goed gevoel terugblikken op het geleverde werk. Met de uitbouw van de oftalmologische unit in Katakokombe, niet te vergeten in een “hôpital rural”, is thans het maximale haalbare bereikt. Het is de bedoeling om er twee missies per jaar te organiseren. Maar onze zorg blijft de opleiding. Om die opleiding van de dokter-zuster tot een volwaardige oogchirurge te activeren, zou idealiter in de toekomst de equipes uit twee oftalmologen moeten bestaan. Gezien het vele werk en de grote pathologie is het niet doenbaar voor één enkele chirurg , in een dergelijk milieu, om én consultaties te doen, én te opereren, én aan intense opleiding te doen.

Gemeenschappelijke missie van Memisa (Yves Kluyskens) en Artsen Zonder Vakantie (Herman Devriendt, chirurg; Pieter Mulier, gynaecoloog; Maurice de Hovre, anesthesist; Bénédicte Van Haute, laborante; Gudrun Ceterick, verpleegkundige) naar Katako-Kombe.

Yves deed een jaarlijkse evaluatie van het project en kon vaststellen dat de beoogde objectieven m.b.t. de geplande activiteiten in de gezondheidszone in 2015 bereikt werden, twee gezondheidscentra en een secundair moederhuis gebouwd werden, de financiële toestand van de gezondheidszone en van het ziekenhuis in evenwicht zijn , de medewerking met de lokale medische autoriteiten optimaal is en de lokale medewerkers zeer coöperatief en tevreden zijn. De planning voor 2016 werd besproken.

De missie van AZV (16e missie) verliep vlot. Er werden nagenoeg 80 chirurgische ingrepen in goede omstandigheden uitgevoerd, heel wat gynaecologische consultaties en echografieën verricht, het beleid van het operatiekwartier en van de opslag van het medisch materiaal grondig besproken. Zoals altijd lag hierbij de nadruk op kennisoverdracht en op samenwerking met onze lokale partners.

Op 29 januari werd ter gelegenheid van de nieuwjaarsreceptie van AZ Maria Middelares een korte voorstelling van de objectieven van het project voor 2016 vertoond. Dit kende veel bijval.

Op 31 januari kon dr Yves Kluyskens een check van 2.500 euro in ontvangst nemen vanwege de serviceclub Ronde Tafel Gent 3. Met deze gift zal de spoedopname van het ziekenhuis van Katako-Kombe voorzien worden van zonne energie (PV-installatie).

In januari deed Rotary Gent Zuid een gift van 2.500 euro. Deze som zal in belangrijke mate bijdragen tot een oplossing voor het nijpende probleem van de watervoorziening van het ziekenhuis tijdens het droge seizoen.

Tijdens zijn passage in Kiomi, een belangrijk dorp op 100 km van Katako Kombe, heeft dokter Dirk Feys  ook de vernieling van het gezondheidscentrum (CS Kiomi) kunnen vaststellen. Dit CS ging enkele weken voordien grotendeels in de vlammen op nadat een koelkast op petroleum vuur vatte. Dit centre de santé dient zo snel mogelijk gerehabiliteerd te worden, omdat het een belangrijk centrum is dat een grote bevolking dekt in basisgezondheidszorg.

Op zijn motortocht, met twee kompanen, van Kigali tot Kinshasa passeerde dokter Dirk Feys, huisarts in Ledeberg bij Gent, op 30-31 oktober 2015 langs Katako Kombe. Dirk organiseerde in 2014 een feest voor zijn 60 jaar en kon zijn genodigden overtuigen een milde gift te doen tvv van het project in Katako Kombe. De giften waren voldoende om een nieuw gezondheidscentrum te bouwen, het Centre de Santé (CS) Omeka Pilote.
Dirk heeft het centrum officieel ingehuldigd met de bijhorende feestelijkheden en kon twee dagen lang genieten van de sfeer in Katako Kombe en hierbij ook het ziekenhuis en de lokale meisjesschool bezoeken. Ondanks heel wat reizen en avonturen in Centraal Afrika (met de motor) kon de hartelijke en warme ontvangst in Katako Kombe hem toch nog diep ontroeren. Hierbij enkele foto’s van zijn bezoek dat men ter plaatse allicht ook niet zal vergeten en deel zal uitmaken van de verhalen die over de generaties heen aan de kinderen worden verteld.

Op 25 september 2015 gaf dokter Guy De Cock, internist verbonden aan het ziekenhuis Maria Middelares St Jozef te Gent(brugge) een afscheidsfeest na meer dan 35 jaar activiteit. Hierbij uitte hij de wens geen geschenken te krijgen en liet de giften storten op het gezondheidsproject Katako Kombe. Deze ingezamelde som zal worden aangewend voor de bouw en het herinrichten van het gezondheidscentrum Kiomi, dat recent in de vlammen. Ter plaatse zal de bevolking zeker niet nalaten zijn naam te vereeuwigen op de muren van het centrum.

Kiomi ligt op goed 100 kilometer van het ziekenhuis van Katako-Kombe en is extreem moeilijk te bereiken.
Door een deffect aan een frigo, die op petroleum werkt, is het gezondheidscentrum van Kiomi volledig afgebrand.
Het centrum, dat aan vernieuwing toe was, moet helemaal heropgebouwd worden. Het personeel dat alles kwijt is zal zich improviserend uit de slag moeten trekken tot het centrum weer opgebouwd is.
Het centrum bezorgt ruim 10.000 inwoners eerstelijns gezondheidszorg.

In het kader van ons Ziekenhuis voor Ziekenhuisproject van Memisa zijn wij als voorzitter Raad van Bestuur van het AZ Maria Middelares, Prof. Pascal Verdonck, en
hoofdverpleegkundige, mevr. Katrien Vandaele, uitgenodigd om in de zomer 2015 een unieke inleefreis te maken naar het jumelageproject in Katako Kombe in Congo. Door enerzijds het ontvangen van de nodige informatie van de projectverantwoordelijken mevr. Greet Segers en anderzijds de gesprekken met en informatie van dr. Yves Kluyskens hebben we ons uitstekend kunnen voorbereiden op het Congolese avontuur.

Dr. Yves Kluyskens is nu in Katako-Kombe samen met Prof. Verdonck (voorzitter Raad van Beheer AZ Maria-Middelares Gent) en Katrien Vandaele (hoofdverpleegst (AZ MM Gent). Yves wil op die manier de banden versterken tussen AZMM en het project in Katako-Kombe.

In het kader van de jaarlijkse vastenactie tvv een project organiseerde de parochie St Denijs Westrem-Afsnee een voordracht met ppt-voorstelling in de kerk van St Denijs Westrem, waarbij dr Yves Kluyskens het project in Katako Kombe toelichtte. De solidariteitsactie bracht uiteindelijk 2.902 euro op die werden overgedragen naar het project.

Recent werd Katako-Kombe getroffen door een zeer zware storm. Vooral de cité had het hard te verduren. De schade was enorm: huizen verwoest, daken weggewaaid… Ook de meisjesschool vlakbij het ziekenhuis is serieus beschadigd. Van twee gebouwen is het dak weggewaaid en dus moeten de kinderen les volgen in openlucht. Dat kan vervelend zijn want het is daar nu volop regenseizoen.
Het ziekenhuis werd deze keer minder getroffen. Enkele spaarlampen in de pediatrie waren defect ten gevolge van blikseminslagen en veroorzaakten een kortsluiting. Daardoor zat een deel van de pediatrie zonder stroom. Mits vervanging van de kapotte lampen en het opnieuw inschakelen van de automatische veiligheden was dit euvel relatief vlug van de baan.

Ondertussen is een geslaagde labo- en gynaecologische missie van ‘Artsen zonder Vakantie’ achter de rug.

Een gespecialiseerd pediatrisch verpleger uit Kinshasa is nu voor de tweede keer in één jaar tijd voor een periode van drie maanden in het ziekenhuis om de organisatie van de pediatrie op te volgen en bij te sturen. Ook een vroedvrouw uit Kinshasa is voor drie maanden ter plaatse om opleidingen te geven. Zij was al meerdere keren in het ziekenhuis en in enkele ‘centres de santé’ zoals die van Aunda en Shinga II.

Op 17 november vertrok Dr. Yves Kluyskens voor een evaluatiemissie naar Katako-Kombe. Tezelfdertijd vertrok er ook een missie van ‘Artsen zonder Vakantie’ naar daar o.l.v. Dr. Herman Devriendt. In die missie reisden twee ‘nieuwelingen’ meer: verpleegster Gudrun Ceuterick en anesthesist Maurice De Hovre.

De autoclaaf (zie hieronder ‘juli 2014’) werkt met gefilterd water, de generator draait nog altijd goed en papa Boni onderhoudt het generatorhuis zeer goed, de maïsmolen is eindelijk in productie geraakt (er was een belangrijke zeef defect) én er is een labogebouw in dienst genomen.

De oftalmologische missie is ondertussen goed twee weken terug thuis. Als gevolg van hevige onlusten op 25 kilometer (Kiete en omgeving) van Katako-Kombe kwamen minder patiënten naar het ziekenhuis om zich door de oftalmologen te laten behandelen. Desondanks mogen we van een geslaagde oftalmologische missie spreken.

Op 22 juli Rik Neirynck kwam terug uit Congo. Hij was in Katako-Kombe om er een nieuwe generator te installeren. De elektrische installatie van een nieuwe autoclaaf stelde geen problemen. Er was echter geen proper water om hem op te starten. Toen uiteindelijk voldoende proper water beschikbaar was, bleek de programmatie van de autoclaaf niet te verlopen zoals verwacht. Er werd besloten om de autoclaaf voorlopig niet te gebruiken tot proper water kon gegarandeerd worden én tot de (eventuele) fouten uit de programmatie weggewerkt zijn. 

Eind juni vertrekt Rik Neirynck naar Kinshasa (enkele dagen) en Katako-Kombe (vermoedelijk 2 weken) om de nieuwe generator en autoclaaf te installeren. Nadien reist hij door naar Gungu op vraag van AzV.

Ondertussen is de nieuwe generator in Kinshasa klaar voor transport naar Katako-Kombe. Dat zal hoogst waarschijnlijk met een snelboot gebeuren. Deze manier van transport is vermoedelijk goedkoper dan per vliegtuig én sneller dan met een gewone boot. Een snelboot doet het traject Kinshasa-Lodja in ongeveer één maand, de gewone boot doet er 3 tot 6 maanden over (afhankelijk van de waterstanden in de Congostroom, de Kasaï, de Sankuru en de Lukeni (of de Lubefu). In Kinshasa wacht ook een nieuwe autoclaaf op transport. 

Half maart 2014 vertrokken Dr. Herman Devriendt, chirurg, en Dr. Geert Luyckx, gynaecoloog, naar Katako-Kombe voor een chirurgische en gynaecologische missie van ‘Arsten zonder Vakantie’. Die missie verliep eerder moeizaam. Reden? De grote generator bleek plots defect zodat verderzetting van de missie onmogelijk werd. Uiteindelijk vond men ter plaatse enkele kleinere generatoren zodat de missie na enkele dagen kon verdergezet worden.
Ook de terugreis verliep niet zoals gepland. Ten gevolge van etnische rellen was de weg naar Lodja (vliegveldje op 180 km ) versperd. Een Cesna van de door ondertussen goed gekende piloot Jacques kwam Herman en C° dan in Dingele (op 11 km van Katako-Kombe) oppikken om hen naar Lodja te vliegen. Dit betekende een niet onbelangrijke meerkosten voor AzV. 

In februari komt Dr. Hardy, een Hongaars oftalmoloog die al jaren in Mbuji-Mayi leeft en werkt, in het ziekenhuis van Katako-Kombe consulteren en opereren. Dat is dan de derde oftalmologische missie in Katako-Kombe in 2 jaar tijd.